چلبی، مسعود: «مطالعه پیمایشی اخلاق کار در سه شهر ایران، قسمتی از کتاب فرهنگ، سیاست و توسعه».- تهران: نشر دال، صص: 103-134.
چکیده:
موضوع تحت مطالعه در این پژوهش تعهد در کار است. مفهوم اخیر متغیر و وابسته نهایی را در این تحقیق تشکیل می‌دهند. تعهد در کار به عنوان یک سازه خود از چهار بعد اصلی تشکیل می‌شود شامل: تعهد عمومی کار، تعهد سازمانی کار، تعهد حرفه‌ای کار و تعهد گروهی (رابطه‌ای کار)، برای تبیین تعهد در کار و چهار بُعد آن بعد از مرور ادبیات موضوع یک الگوی نظری برای آن تدوین شد. در این الگوی علی، مجموعه متغیرهایی نظیر: مشارکت مدنی، احساس عدالت اجتماعی، ارزش درونی و بیرونی کار، معنی و تلقی از کار، هویت سازمانی، هویت حرفه‌ای، هویت جامعه‌ای، هنجارکار، عدالت سازمانی، مشارکت سازمانی و رضایت شغلی ملحوظ شده‌اند. متغیرهای پیشینه‌ای نیز در این مطالعه مورد مداقه واقع گشته‌اند. یافته‌های پژوهش تقریباً تمام فرضیه‌های مشتق از الگوی نظری را حمایت و تأیید می‌کنند. نتایج بدست آمده نشان می‌دهند که هر چقدر هویت جامعه‌ای و احساس تعلق افراد به فرهنگ و نمادهای اجتماع جامعه‌ای و هویت فردی و باور به ارزش‌ها و هنجارهای کار افزایش یابد، احساس مسؤ‌ولیت در کار در قبال جامعه کل افزایش می‌یابد. همچنین هرچه مشارکت اجتماعی، احساس عدالت اجتماعی افزایش یابد، تعهد عمومی کار و احساس مسؤ‌ولیت افراد در کار افزایش می‌یابد.
تحلیل مسیر داده‌ها کم و بیش حاکی از آن است که متغیرهای هویت جامعه‌ای، ارزش‌های درونی کار و معنی کار تأثیر مستقیم بر افزایش تعهد کاردارند. سایر متغیرها مثل احساس عدالت اجتماعی و مشارکت مدنی، ارزش‌های بیرونی کار، هویت حرفه‌ای با احساس عدالت سازمانی، مشارکت سازمانی و درآمد با واسطه و از طریق متغیرهای رضایت شغلی و هویت سازمانی هریک تا حدی بر ابعاد تعهد در کار بطور غیرمستقیم تأثیر مثبت دارند.