نخستین هم‌اندیشی تخصصی از سلسله نشست‌های رسانه
و انتخابات ریاست جمهوری 1400 با عنوان کارکرد رسانه‌ها در پوشش انتخابات ریاست جمهوری روز دوشنبه 23 فروردین ماه 1400 از ساعت 10 الی
11:30در دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها به صورت ویدئو کنفرانس برگزارشد.
امروزه رسانه به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی فردی
تبدیل شده و جزئی از ساختار سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه محسوب می‌شود؛ بر همین اساس
رسانه در عرصه انتخابات از یک سو می‌تواند خواسته‌ها، انتظارها و دیدگاه سیاسی و اجتماعی
آنان را به نامزدها و مسوولان انتقال و از سوی دیگر تاثیر مردم در سیاست‌ها و فعالیت‌های
کشور را نشان دهد تا حس اعتماد و اطمینان بین مردم و مسوولان افزایش یابد. نقش تاثیرگذار
رسانه‌ها در خصوص حضور آگاهانه و حداکثری مردم در انتخابات نیز برکسی پوشیده نیست و
همگان بر این امر تاکید دارند که وظیفه رسانه‌ها تشویق مردم به حضور آگاهانه و پرشور
در عرصه انتخابات در این موقعیت حساس سیاسی است. اما نقش محوری رسانه در این عرصه به
عنوان یک مولفه اثرگذار در انتقال زمینه های نشاط ایجاد شده از سوی مجریان و متولیان
امر برگزاری انتخابات از یکسو و تبیین اهمیت شرکت در این عرصه سرنوشت ساز از سوی دیگر به نوبه خود می تواند در رونق بخشی به فضای انتخابات
موثر افتد.
در این نشست که با حضور متخصصان و پژوهشگران همچون جناب
آقای جناب آقای دکتر علی متقیان مدیر عامل
خبرگزاری ایسنا ، جناب آقای محمد رضا نوروزپور
مدیر عامل خبرگزاری ایرنا و دکتر گیتا علی آبادی ؛مدیر کل دفتر مطالعات و برنامه
ریزی رسانه ها برگزار شد، محورهای زیر مورد بحث و بررسی قرار گرفت:
-
بررسی باید‌ها و نباید‌های رسانه در پوشش اخبار انتخابات ریاست جمهوری 1400
- واکاوی نقش رسانه‌ها در انتخابات ریاست جمهوری
- شناسایی عوامل موثر بر موفقیت رسانه‌ها در پوشش
خبری انتخابات ریاست جمهوری 1400
در ابتدای این نشست گیتا علی‌آبادی ـ رییس دفتر
مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها ـ به یادآوری این مساله پرداخت که انتخابات ۱۴۰۰ از
خیلی از جنبه‌ها همچون کرونا و حفظ پروتکل‌ها با دوره‌های گذشته متفاوت خواهد بود.
او خاطرنشان کرد: اصولاً انتخابات ریاست جمهوری
در دنیا از شش تا یک سال قبل شروع می‌شود و بعضی از کشورها به ارائه کارها و برنامه‌ها
و اهدافشان می‌پردازند. فکر میکنم انتخابات ریاست جمهوری ما از ۲۵ یا ۲۸ اردیبهشت
با اعلام اسامی نامزدها شروع خواهد شد و نامزدها فقط چند روز زمان برای ثبت‌نام خواهند
داشت.
علی آبادی در ادامه اظهاراتش، اولین پرسش را با
علی متقیان در میان گذاشت که «با توجه به این موارد، فکر می‌کنید پوشش خبری انتخابات
ریاست جمهوری را چگونه انجام خواهیم داد؟ چه‌طور رسانه‌ای خواهد شد؟ و رسانه‌ها در
مدت کم اعلام رسمی کاندیداتوری، تا چه حد خواهند توانست به موضوع بپردازند؟»
مدیرعامل ایسنا در پاسخ به این پرسش، با قرار دادن
انتخابات ریاست جمهوری در زمره‌ی اتفاقات پراهمیت پیش‌رو در کشور، خاطرنشان کرد: این
انتخابات هر چهار سال یک بار در کشور تکرار می‌شود و شور و حالی در مردم ایجاد می‌کند
که ارزشمند و قابل تقدیر است. اما همان‌طور که ویروس کرونا همه ما را از هم جدا کرده
و اجتماعات را بر هم زده، انتخابات سال جاری را هم تحت تأثیر خود قرار داده است.
او در توضیح اظهارنظرش درباره تاثیر کرونا بر برگزاری
انتخابات ۱۴۰۰، با یادآوری شرایط انتخابات در دوره‌های گذشته، خاطرنشان کرد: در انتخابات
ادوار گذشته که ماه خرداد برگزار می‌شد، از بهمن سال قبلش، کاندیداها را شناخته بودیم،
سفرهای استانی از اسفند ماه شروع می‌شد و در دید و بازدیدهای نوروزی، مباحث انتخاباتی
شور و حالی را به وجود آورده بود. حتی رسانه‌ها در ایام نوروز بسیار پرتحرک بودند و
آمد و رفت‌ها، سفرها، اجتماعات و سخنرانی‌های فراوانی برپا می‌شد. اما متأسفانه در
این دوره به دلیل شرایط کرونا، هنوز چراغ مباحث انتخاباتی روشن نشده است و دقیق نمی‌دانیم
چه افرادی دارای شرایط پیش‌بینی‌شده هستند و خودشان را به صورت جدی برای پذیرفتن این
مسئولیت بسیار بزرگ و خطیر آماده کرده‌اند؟
این مدیر رسانه در امتداد سخنانش در عین حال به
فشارهای بیش از حد و تحریم‌های ظالمانه‌ای اشاره کرد که این روزها کشور را در شرایطی
دشوار قرار داده است و افزود: باید یک رئیس‌جمهوری کارآمد، توانمند و متخصص، با رأی
بالا توسط مردم انتخاب شود تا بتواند بر این مشکلات فائق آید و آثار تحریم، بیماری
و مصائب اقتصادی که بر ما تحمیل شده است را به مدد الهی با ارائه راهکار حل کند.
مدیرعامل ایسنا سپس با یادآوری رویکردی خبری در
این خبرگزاری، در آستانه انتخابات ریاست جمهوری، بر ضرورت توجه به راه‌های دستیابی
به انتخاب «دولت کارآمد و توانمند» تاکید کرد و گفت: چندی پیش به منظور راه‌اندازی
و روشن کردن چراغ خبر انتخابات، سوژه‌ای با عنوان «دولت کارآمد» را در خبرگزاری دانشجویان
ایران (ایسنا) تعریف کردیم و از بزرگان و شخصیت‌های راهبردی، علمی و سیاسی خواستیم
تا درباره‌ی چیستی و ضرورت دولت کارآمد سخن بگویند و شرط لازم برای رییس جمهور و دولت
کارآمد را تبیین کنند. در این مصاحبه‌ها در نظر است از دولت کارآمد تعریفی ارائه شود
تا در آینده بتوان به عنوان شاخص از آن استفاده کرد.
متقیان به صحبت‌های خود درباره ضرورت سوق دادق
مردم به سمت انتخاب دولت کارآمد و توانمند، چنین اضافه کرد: مشکل اینجاست که متاسفانه
ما در تبلیغات انتخابات به دنبال شور و برانگیختن احساسات هستیم تا تبیین برنامه‌ها؛
و بدتر اینکه به دنبال انتخاب دولت کارآمد و توانمند نیستیم و اسف بارتر اینکه افرادی
که قصد آمدن به میدان و میدان‌داری در انتخابات دارند و خود را برای انتخاب شدن آماده
کرده‌اند، به دنبال دولتی کارآمد نیستند؛ وگرنه با انتخاب دولت کارآمد می‌توان امید
داشت که بر مشکلات فائق آییم. این سوژه‌ای است که شروع کردیم و مصاحبه‌هایی در این
زمینه انجام شده است و هر یک از مصاحبه‌شوندگان که بعضا در معرض ورود به انتخابات هستند،
نظرات خود را ارائه کرده‌اند. امید داریم این سوژه ادامه پیدا کند و تا زمان انتخابات،
ویژگی‌های دولت کارآمد را تبیین کرده با انتخاب مردم، شاهد روی کار آمدن دولت کارآمد
باشیم.
متقیان درباره‌ی دشواری‌هایی که رسانه‌ها در چنین شرایطی
برای پیگیری اخبار انتخاباتی، برنامه‌های نامزدها و تبیین شرایط برای مردم با آن مواجه‌اند،
به نکته‌ای دیگری در این زمینه اشاره کرد و گفت: در حال حاضر رسانه‌ها نمی‌دادند کدام
عزیزی با داشتن شرایط به صورت جدی وارد عرصه انتخابات می‌شود و مورد حمایت احزاب و
گروه‌های سیاسی قرار می‌گیرد. اگر این اتفاق به صورت جدی افتاده بود، رسانه‌ها می‌توانستند
برای دستیابی به کاندیدای اصلح، به بررسی سابقه و برنامه‌های هر یک از کاندیداها بپردازند.
به همین دلیل نامه‌ای تهیه و برای اغلب افرادی که گمان می‌رود کاندیدا شوند ارسال کردیم
و از ایشان خواهش کردیم با توجه قصد کاندیدا شدن، حداقل برنامه‌های اجرایی خود را برای
اطلاع مردم در اختیار رسانه قرار دهند. در این برنامه مشخص کنند با چه هدفی قصد ورود
به صحنه انتخابات را دارند؟ آیا می‌خواهند برنامه‌محور بیایند یا می‌خواهند موقعیت
خویش را امتحان کنند؟ اما متأسفانه علیرغم پیگیری از دوستانی که اعلام رسمی کرده بودند،
تاکنون پاسخی دریافت نکرده‌ایم.
متقیان با ذکر این مقدمه درباره شرایط رسانه‌ها
در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰، تاکید کرد که «در رسانه‌ها باید دو
مساله را در نظر گرفت؛ یکی برنامه‌محور کردن هر کاندیداست؛ یعنی کاندیدایی که قصد دارد
در تلویزیون و یا رسانه‌ها برای معرفی خود و یا برگزاری مناظره حضور پیدا کند، اولین
قدمی که باید بردارد، ارائه برنامه‌اش باشد. اعلام کند با چه برنامه‌ای قصد جلو آمدن
دارد و این برنامه، شعاری و نفت سر سفره مردم نباشد. برنامه‌ای باشد که فردا، مردم
با استناد و تطابق با بندهای مختلف از قبل اعلام‌شده کارآمدی و ناکارآمدی آن رئیس‌جمهور
را ارزیابی کنند. اما متأسفانه در حال حاضر چنین برنامه‌ای از سوی نامزدها ارائه نشده
است و آرزویی بیش نیست که اگر این آرزو تحقق یابد، خبر خوبی برای جامعه و انتخابات
است.»
این مدیر رسانه در ادامه اظهاراتش، از تدوین الگوی
اسلامی ـ ایرانیِ پیشرفت بر اساس رهنمودهای مقام معظم رهبری خبر داد و در این زمینه
یادآور شد: خوشبختانه ۱۰ سال قبل رهبر معظم انقلاب اسلامی به منظور جلوگیری از بی‌برنامگی
و حرکت‌های زیگزاگی، دستور ویژه‌ای برای تدوین یک الگوی اسلامی ـ ایرانیِ پیشرفت برای
نیم قرن آینده صادر فرمودند و به شورایی ماموریت دادند تا با کمک بزرگان علمی و راهبردی
کشور در دانشگاه و حوزه، سندی تهیه کنند که سند بالادستی همه اسناد رسمی و چشم‌اندازها
باشد. خوشبختانه مقدمات این سند فراهم و پیش‌نویس آن تهیه و از سوی رهبر فرزانه انقلاب
اسلامی به نظرخواهی اندیشمندان سپرده شده است که نقد و نظر خویش را برای اعمال در سند
نهایی به مرکز الگو ارائه دهند. امیدواریم که این الگو بتواند کمک خوبی برای جهت‌دهی
برنامه‌های کاندیداها باشد. درست است که این الگو هنوز ابلاغ نشده است، ولی تا آنجا
که اطلاع دارم در صورت نیاز می‌تواند در دسترس کاندیداهای محترم قرار گیرد تا برنامه‌هایشان
را بر اساس آن تهیه کنند.
مدیرعامل ایسنا بار دیگر به صحبت‌هایش درباره رویکرد
رسانه‌ها در آستانه انتخابات ۱۴۰۰ بازگشت و تاکید کرد: اگر کاندیدایی با برنامه بیاید،
رسانه‌ها می‌توانند برنامه‌ی آن کاندیدا را نقد و بررسی کرده و نقاط مهم و ضعف‌های
آن‌را برای مردم بازگو کنند و صاحب آن برنامه به اصلاح برنامه‌اش بپردازد. بر این اساس
مردم در انتخاب اصلحِ خود، رأی به فرد نمی‌دهند بلکه به برنامه‌ای رأی می‌دهند که
افق آن آینده‌ی روشنی برای نظام است. در این صورت می‌توان امید داشت که فردا کسی مسئولیت
را بپذیرد که با شعار و حرف رأی نیاورده، بلکه با برنامه‌ای محکم بالا آمده است.
متقیان به مساله‌ی دوم پیش‌روی رسانه‌ها در پرداختن
به انتخابات ریاست جمهوری پرداخت و در این زمینه تصریح کرد: این روزها شاهد انتشار
لیست‌های بعضا فِیکی (جعلی) هستیم، با موضوع همراهی فلان تیم به عنوان هیات دولت و
حتی اسامی استانداران با شخص کاندیدا. کار زیبایی است، فردی که قصد آمدن دارد، بایستی
تیم همراه خود را همراه کند، اما واقعاً تیمی باشد که توانایی و قدرت داشته باشد و
بتواند با پشتبانی خود، کاندیدا را برای انتخاب
شدن یک پله بالاتر ببرد.
او بار دیگر با جمع‌بندی اظهاراتش، سرفصل‌وار تاکید
کرد: کاندیدای ریاست جمهور بایستی کارآمد، کاربلد و باتجربه باشد. با برنامه تدوین‌شده
در صحنه انتخابات حضور پیدا کند.
تیم خود را به شایستگی انتخاب کرده و در دوره تبلیغات
به مردم معرفی کند.
به اعتقاد متقیان اگر رسانه‌ها از هر یک از کاندیداها
سه مورد بالا را در اختیار داشته باشند، به شایستگی می‌توانند مردم را راهنمایی و آگاه
کنند تا انتخاب اصلح داشته باشند.
در ادامه این نشست جناب آقای محمد رضا نوروزپور مدیر عامل خبرگزاری ایرنا گفت : با نزدیک شدن به
انتخابات رییس جمهوری ۱۴۰۰سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران برنامه هایی را در
قالب پژوهش و بولتن و... تهیه کرده است .که به برخی از آنها اشاره میکنم.
دربخش سیاست ها و راهبردها مواردی چون تبیین
اهمیت جایگاه ریاست جمهوری و اقدامات دولت برای برگزاری انتخابات الکترونیکی و
دستاوردهای نظام و دولت در حوزه های مختلف – تحلیل موانع مشارکت
گسترده مردم – تهییج و ترغیب مردم برای مشارکت در انتخابات و ثبت
نام شوراهای شهرو روستا – پرهیز از نگاه حزبی و دامنه زدن به نقاط منفی
شوراها .
در بخش پژوهش سازمان بولتن هایی در قالب تهیه پژوهشی تحلیلی – نظرسنجی – نشریات خبری گردآوری و تحقیق شده است که مربوط به فروردین
تا اسفند 1399 می باشد مانند: دو بولتن
اصلاح طلبان و اصولگرایان در ادوار مجلس – گمانه زنی های رسانه
ای در انتخابات 1400- داده کاوی ها از شبکه های اجتماعی در باره نامزدهای احتمالی
انتخبات 1400 در 7 شماره – نقد وبررسی قوانین انتخابات و..غیره .
در حوزه
اخبار تولیدی ایرنا از سال 1399 تا 22 فروردین 1400 برای انتخابات ریاست جمهوری
1400در سه بخش ایرنا ویژه – ایرنا فارسی و ایرنا پلاس مجموعا 4568 خبر در
قالب گزارش – فیلم – خبر- مصاحبه- اینفوگرافیک - پادکست – گزارش تصویری – بولتن – پرونده خبری و صفحات
ویژه- ترجمه - تولیده شده است .
اقدامات اجرایی ایرنا نیز شامل : تشکیل ستاد خبری
انتخابات ریاست جمهوری 1400 و ابلاغ نقشه راه و برنامه عملیاتی ایرنا در این راستا
– برگزاری نشست های
انتخاباتی در کلاب هاوس – رصد تحولات انتخباتی و بازنشر تولیدات
اختصاصی رسانه های داخلی در این خصوص –انجام نظر سنجی های میدانی و تلفنی و آن لاین – تهیه بولتن و دانشنامه
انتخابات –راه اندازی سرویس ویژه انتخابات با ستو نهای مختلف – ارایه تحلیل و یادداشت
درباره تحولات انتخاباتی و دیگر موارد می باشد .
همچنین گروه سیاسی اداره کل اخبار داخلی
خبرگزاری جمهوری اسلامی از ابتدای سال جاری برای آماده سازی شور و نشاط انتخاباتی و
آگاهی رسانی به مردم از برنامه ها و راهبردهای احزاب و گروه های سیاسی برای انتخابات
1400 ،اقدام به مصاحبه های تفصیلی با شخصیت های مهم در این زمینه به نام بولتن «مصاحبه
ایرنا با فعالان و چهره های سیاسی درباره انتخابات ۱۴۰۰» کرده است. افراد انتخاب شده
برای مصاحبه ها سعی شده از همه جناح ها و احزاب سیاسی اثرگذار داخل کشور باشند که این
رویه تا زمان برگزاری انتخابات در خردادماه ادامه خواهد داشت. در این بولتن سعی شده بود دیدگاه ها، نظریه ها و
راهبردها در خصوص جبهه بندی ها برای انتخابات ریاست جمهوری در سال 1400 از زبان شخصیت
های مختلف از جناح های متفاوت بیان شود.
در ادامه نشست مدیرعامل ایسنا در بخش دوم سخنانش
به شرح وظایف رسانه‌ها در جهت آگاهی‌بخشی به مردم برای شرکت در انتخابات پرداخت.
او با بیان اینکه از مهمترین وظایف رسانه‌ها، آگاهی‌بخشی
به مردم و از مهمترین وظایف مردم، شناخت کافی
برای انتخاب اصلح است، در این زمینه خاطرنشان کرد: این دو وظیفه در صورتی که همراه
و همدل شدند، نتیجه‌ی خوبی به بار می‌آورد.
متقیان در بخش آگاهی‌بخشی درست و صحیح به مردم
که بر عهده‌ی رسانه گذاشته شده است، بر آگاهی‌بخشی صحیح، صادقانه، غیرجانبدارانه و
معرفی افراد کارآمد تاکید کرد و توضیح داد: در دوره انتخابات، شبکه‌های اجتماعی، سایت‌ها
و کانال‌های طرفدار هر کدام از نامزدها، در فضای مجازی کار خود را آغاز می‌کنند و با
برگزاری میتینگ‌ها و اجتماع‌های انتخاباتی، به نفع کاندیدای مورد نظر فعال می شوند.
بعضی از این رسانه‌هایی که در این ایام ظاهر می‌شوند، عمر کوتاه چندماهه دارند؛ به
صورتی که پس از انتخابات اگر در پی استناد به مطالب آنها به عنوان شاهد باشید، امکان
جستجوی آن هم محدود می‌شود. این رسانه‌های چندروزه‌ی محدود، برای هدفی خاص راه‌اندازی
شده و آنچه خود دوست دارند، بدون توجه به راستی و درستی آن عرضه می‌کنند و تمامی هدف
این است که فرد مورد نظر خود را آنچنان دوست‌داشتنی جلوه دهند و مردم را امیداور کنند
که اگر به شخصی که ما به شما معرفی می‌کنیم رأی بدهید، دنیا گلستان می‌شود.
مدیرعامل ایسنا «ایجاد فضای ایده‌آل با استفاده
از ترفندهای تبلیغاتی» و «بزرگ کردن یک کاندیدا بر اساس نوشتن علیه دیگر رقبا و بدگویی
از آنها» را از دیگر ویژگی‌های این رسانه‌های کوتاه‌مدت برشمرد و افزود: حتی احتمال
هم دارد این رسانه‌ها با تبلیغات و ترویج در بین هواداران، از نظر آماری به رقم قابل
توجهی هم برسند. انتخابات هم که تمام شد، کرکره‌ی این سایت‌ها پایین می‌آید و کانال
سیاسی دیروز به کانال تبلیغ پوشک و پفک تبدیل می‌شود. نوع اطلاع‌رسانی در ظاهر با هدف
آگاهی‌بخشی صورت می‌گیرد اما آگاهی‌بخشی‌ای که یک‌سویه و غیرمعتبر است.
او به راهیابی این مدل تبلیغات انتخاباتی کوتاه‌مدت
در رسانه‌های مکتوب هم پرداخت و گفت: بعضی از کاندیداها در این ایام به سراغ روزنامه‌های
دارای مجوز می‌روند که مدیر مسئول آن به دلایل مختلف قدرت انتشار ندارد. در دوره انتخابات
به این نوع روزنامه‌ها و نشریات جان دوباره بخشیده می‌شود. این نشریات با پول کاندیداهای
علاقمند، تامین و وارد صحنه انتخابات می‌شوند. مطالب این مطبوعات هم کاملا یک‌سویه
و بدون پشتیبان است و مدتی با عکس‌های رنگی بزرگ با ایجاد شور انتخاباتی در تیراژ وسیع
منتشر و پس از انتخابات مجددا به خاموشی روی می‌آورند.
علی متقیان درباره‌ی عملکرد رسانه‌های کوتاه‌مدت
در فضای مجازی و مکتوب در آستانه انتخابات، همچنین گفت: طرفداران این دو نوع رسانه
خود می‌دانند که مطالبی را دنبال می‌کنند که صرفا مورد تایید کاندیدای مورد علاقه خودشان
است و چون از روی محبت به آن می‌نگرند، هرچه خوبی که همه دارند، تنها در چهره کاندیدای
خود مجسم کرده به مخاطب عرضه می‌کنند. در این نگاه حتما باید قبول داشته باشیم که کار
رسانه‌ای انجام‌شده، مبتنی بر صداقت، حقیقت و درستی نیست و بخشی از گفته‌ها به دور
از حقیقت است و صحیح و قابل اعتماد نیست.
او سپس با طرح این پرسش که مطالب کدام رسانه در
انتخابات مورد قبول و اطمینان‌بخش است و می‌توان با اتکا به آن به انتخاب اصلح دست
یافت؟ به ارائه پاسخ در این زمینه پرداخت: دسته اول رسانه‌های رسمی هستند که با مجوز
قانونی در چارچوب قانون به کار اطلاع‌رسانی اشتغال داشته و مدیر مسئول آن در چارچوب
مقررات تدوین‌شده به وظایف خویش می‌پردازد. این رسانه ها هم بر دو قِسم هستند؛ رسانه‌ی
رسمی که رویه‌ای جانبدارانه دارد و رسانه‌ای که بدون توجه به فرد خاص، امکانات خود
را در اختیار همه کاندیداها قرار می‌دهد.
این مدیر رسانه، رسانه‌های جانبدارانه را هم به
دو نوع تقسیم کرد و در این راستا توضیح داد: رسانه‌ای که اعلام می‌کند از یک کاندیدا
حمایت می‌کند و رسانه‌ای که در مقابل دریافت مبلغی، بخشی از رسانه‌اش را برای مدت محدودی
در اختیار هر کاندیدایی قرار می‌دهد و به انتشار رپورتاژهای تبلیغاتی می‌پردازد. برای
این رسانه فرق نمی‌کند از چه کسی تبلیغ می‌کند؛ او در برابر دریافت مبلغی، بخشی از
صفحه را در اختیار قرار می‌دهد و بعضا دو رقیب سخت انتخاباتی را هم در یک صفحه تبلیغ
کرده است. این دو مدل رسانه برای مخاطب کاملا آشناست و مخاطب با دیدن رپورتاژها و یا
مطالبی که برای حمایت نوشته شده است، نوع رسانه
را تشخیص می دهد.
مدیرعامل ایسنا با بیان اینکه «رسانه‌ای که قصد
اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی دارد، نمی‌تواند یک‌جانبه تبلیغ کرده ویا یک‌جانبه علیه کسی
بنویسد»، در این زمینه توضیح داد: این رسانه خود را موظف می‌داند تا امکاناتش را به
شکلی برابر، در اختیار تمامی کاندیداها قرار دهد و به احترام مخاطب خود جهت آشنایی
با کاندیداها برای انتخاب اصلح، تمامی اطلاعات مفید از قبیل برنامه‌های آتی، توانایی‌ها
و نقدها را منتشر کرده و به مخاطب خود جهت انتخاب اصلح جهت را نشان می‌دهد. برای این
مدل رسانه‌ها فرقی ندارد کدام کاندیدا رأی می‌آورد یا نمی‌آورد. وظیفه‌اش این است که
مردم را آگاه کند تا پای صندوق‌ها رفته و به انتخاب اصلح برسند.
علی متقیان با تاکید بر لزوم برخورداری مردم از
سواد رسانه‌ای، اظهار کرد: سواد رسانه‌ای علم تشخیص سره از ناسره در اطلاعاتِ عرضه‌شده
در رسانه‌هاست. مردم باید به صورتی اهل تشخیص شوند که بدانند، رسانه‌ای که دست به تبلیغ
و معرفی فرد خاصی زده است، چه کسی یا چه فکری را تبلیغ می‌کند و رپورتاژی که تهیه
کرده، با چه هدفی بوده است.
این تشخیص بسیار مهم است که خوشبختانه مردم ما
اهل تشخیص هستند.
او در عین حال با بیان اینکه «بسیاری از رسانه‌ها
حیاتشان با تبلیغات ادامه دارد»، در این زمینه گفت: اینکه رسانه‌ای آگهی پخش می‌کند
و یا تبلیغات می‌کند، حداقل برای رسانه منافع بی‌شماری دارد و خوب است؛ چراکه معمولاً
جامعه تبلیغات را هر چند تحمیلی پذیرفته است
و خیلی از رسانه‌ها حیاتشان با تبلیغات ادامه دارد. اما آنچه در این میان اهمیت دارد،
توانایی شناخت از سوی مخاطب است؛ اینکه تشخیص بدهد آنچه به او عرضه‌شده، یک رپورتاژ
آگهی یک‌سویه‌ی انتخاباتی است یا اطلاع‌رسانی غیرجانبدارانه.
مدیرعامل ایسنا تاکید کرد: آنچه به عنوان وظیفه
برای رسانه‌هایی که از بیت‌المال ارتزاق می‌کنند، مانند صداو سیما، اهمیت دارد، این
است که اگر خدای ناخواسته، قلمی به سوی جانبداری از فردی برده شود، به مخاطب خیانت
شده است! چراکه مخاطب رسانه حزبی و جریانی و طرفدار شخصی خاص را انتخاب نکرده است.
او به رسانه‌ای مراجعه کرده است که راه درستِ انتخاب اصلح را به او معرفی کند.
علی متقیان با جمع‌بندی این بخش از صحبت‌هایش،
یادآور شد: در این بخش ما رسانه‌ها را اینگونه تقسیم کردیم؛ نخست رسانه‌ای که آگهی
تبلیغاتی منتشر می‌کند و کارش تبلیغ است و برای انتشار تبلیغ همه کاندیداها آمادگی
دارد. دوم رسانه‌ای که اعلام می‌کند از شخص یا فکر خاصی حمایت می‌کند و مخاطب هم می‌داند
این رسانه با سرمایه فلان کاندیدا منتشر می‌شود و باعلاقه‌ای که به کاندیدای مورد نظر
خود دارد از آن بهره مند می‌شود. و اما سوم رسانه‌ای که وظیفه اطلاع‌رسانی، آگاهی‌بخشی
و روشن کردن و راهنمایی مردمی که احتیاج به هدایت دارند را عهده‌دار است. بایستی از
بای بسم‌الله تا تای تمت، از روز اول تا روز آخر انتخابات، برایش فرقی نداشته باشد
که چه کسی رئیس‌جمهور خواهد شد. وظیفه‌اش این
است که تمام اطلاعاتی که به مردم ارائه می‌دهد، هر گزارشی که می‌نویسد و پخش می‌کند،
هدفش آگاهی‌بخش مردم باشد؛ جهت چگونگی انتخاب فردی شایسته و اصلح.
به گفته این مدیر رسانه متأسفانه اصل بی‌طرفی در
رسانه‌ها در ایامی مانند انتخابات به فراموش سپرده می‌شود. ضمن اینکه تقسیم‌بندی رسانه‌یی
را برای مردم باز نکرده‌ایم و در نهایت فرق چندانی بین رسانه‌ای که طرفدار کسی نیست
با رسانه‌ای که از کاندیدایی خاص طرفداری می‌کند، قائل نیستیم.
در صورتی که باید جهت گیری رسانه برای مخاطب
قابل تشخیص باشد که این رسانه با پول شخصی کاندیدایی تبلیغ فرد خاصی را می‌کند
. یا رسانه‌ای که از اعتبار بیت‌المال استفاده
می کند می‌کند و حق ندارد به نفع کسی تلاش کند . پس رسانه‌هایی که وظیفه آگاهی مردم را دارند و برای
انتخاب فرد اصلح مردم را یاری می‌کنند، موظفند شاخص هایی را به مردم معرفی کنند که
منجر به انتخاب اصلح و شایسته شود و برای این رسانه ها جانبدارانه کار کردن حتی به اشاره خطای بزرگی است.
گیتا علی‌آبادی در ادامه‌ی این نشست، این پرسش
را مطرح کرد که «با توجه به شرایط کرونا و محدودیت زمانی تبلیغ کاندیداها، چه پیشنهادی
برای عملکرد مطلوب رسانه‌ها دارید و واقعاً رسانه‌ها با این زمان کم چه کار می‌توانند
بکنند؟»
علی متقیان ـ مدیرعامل ایسنا ـ در پاسخ به این
پرسش رییس دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها، گفت: امسال متأسفانه به دلیل بیماری
همه‌گیر کرونا، فضای انتخاباتی دیر شروع شد. یکی از برنامه‌های موفق و ترغیب‌کننده
تلویزیون، مناظره‌هایی بود که بین کاندیداها برگزار می‌شد. کارِ خوبی که می‌تواند حتی
در زمان محدود به مردم شور و شوق دهد و امیدواریم این برنامه‌های زنده همچنان تولید
و پخش شوند. کاندیداها باید بیایند و برنامه‌هایشان را عرضه کنند و در معرض نقد طرف
مقابل قرار گیرند. این روش می‌تواند برای شناخت کاندیداها خیلی کمک کند. امیدواریم
جامعه را از آن محروم نکنند.
نکته دیگر این که ما باید مردم را برای حضور تشویق
کنیم تا خدای ناخواسته به جایی نرسیم که این شروع دیرهنگام، ایجاد بی‌تفاوتی و قهر
مردم با صندوق‌ها را بدنیال داشته باشد.
به گفته مدیرعامل ایسنا تمام تلاش رسانه‌ها ـ اعم
از طرفداران و رسانه‌های اطلاع‌رسان ـ باید بر این باشد که مردم را تشویق کنند تا پای
صندوق‌ها حضور پیدا کرده و سرنوشت خود را با دست خود رقم بزنند.
متقیان یکی دیگر از وظایف مهم رسانه‌ها در آستانه
انتخابات را ایجاد زمینه برای امیدوار کردن جامعه دانست و افزود: مردم باید بدانند
در صورت کوتاهی، شاید سرنوشتشان به دست کسانی بیفتد که خودشان هم قبول ندارند. باید
همه به میدان بیایند و تلاش کنند و مردم را تشویق و ترغیب کنند که امانت را به اهلش
بسپارند؛ چرا که خداوند مسئولیتی بر عهده ما گذاشته که باید امانت را به دست اهلش بسپاریم.
این سپردن امانت به دست اهل، یکی از مسائلی است که خداوند قرآن به
همه امر فرموده و به انجام آن توصیه و تأکید
شده است. اگر در صحنه حاضر نشویم و پای صندوق‌ها حضور پیدا نکنیم و یا خدای ناکرده
با صندوق قهر کنیم، امانت را به دست چه کسی سپرده‌ایم؟ اگر امانت را به دست اهلش نسپردیم،
فردا جزافسوس برکوتاهی ها و پشیمانی کاری نخواهیم
داشت.
او تاکید کرد: باید تلاش کنیم امانتدار صالح را
شناسایی کنیم و امانت را به دست اهلش بسپاریم و از او حمایت کنیم و بعد، از او عمل
به وعده‌ها را بخواهیم. پس حضورمان در پای صندوق‌ها مسئله بسیار مهمی است. هر چند وقت
کمی داریم اما باز هم رسانه های آکاهی بخش
و صداوسیما به معنای واقعی کلمه و بدون طرفداری از فکر و خط و جهت و کاملاً غیرجانبدارانه
باید به میدان وارد شوند و اگر مناظرات منجر به مقابل هم قرار گرفتن کاندیداها با دو
فکر مخالف شود و دو نفری که می‌خواهند خود را به مسندی برسانند به بیان همه مطالب بپردازند، ودر صورتی که این مهم جدی و راحت به انجام برسد. امید است که هرچه می‌گویند
رضای حق در آن باشد. چرا که آنچه می‌گویند
و قول می دهند ، مردم می‌شنوند و انتخاب می‌کنند و آن وقت است که به یک انتخاب
خوب خواهیم رسید و کسی را انتخاب خواهیم کرد که توانمند است و کارآمد.
وی در ادامه صحبت‌هایش به طرح این پرسش پرداخت
که «وظیفه ما رسانه‌ها چیست؟» و پاسخ داد: همان‌طور که قبلاً گفته شد، اگر برنامه کاندیداها
را داشته باشیم و آنها برنامه خود را ارائه داده باشند، شاخصی برای اجرای برنامه ها در طول مدت ریاست جمهوری
به دست آید. چرا که وقتی کاندیدایی با برنامه مدون حضور پیداکرد و در مناظرات از برنامه
اش دفاع کرد نه ازخودش، دیگر نمی‌توانند وعده های ناممکن بدهند که ما می‌آییم و همه دنیا را گلستان می‌کنیم، ما می‌آییم
و همه چیز درست می‌شود، به هر کسی یک خانه می‌دهیم و ...؛ برنامه‌ای که ارائه شده،
ملاک عملیاتی او می‌شود. برنامه‌ای باشد که فردا بشود گفت آقای فلانی شما به وعده‌های
داده شده عمل نکردید. اگر برنامه را صداوسیما در جلوی خودش بگذارد و در قالب آن، مناظره
داشته باشد و هر کسی از برنامه خود دفاع کند و نه از شخص، آن‌وقت مردم شخص را با برنامه‌اش
انتخاب می‌کنند.
این مدیر رسانه درباره رویکرد مناظره‌های انتخاباتی
پیشین تلویزیون، انتقاد کرد: ما متأسفانه در مناظره‌ها یک خطا داریم و آن این است که
دو شخص را روبه‌روی هم قرار می‌دهیم و شخص را مخاطب قرار داده، و قبلا زندگی شخصی و
اجتماعی و تحصیلی فرد مقابل را شناسایی کرده! نقطه ضعف های او را برسرش می زنیم! طرف
مقابل بایستی از شخص خود دفاع کرده پاسخگوی اعمال شخصی و خانوادگی خود باشد. این روش
درست نیست. فرد کاندیدا که برای انتخاب شدن در دومین شخص مملکت آمده است، تنها نیست با یک تیم مشخص آمده است و
یک برنامه مشخص دارد؛ درصورتی که هر یک از کاندیداها با برنامه و تیم به مناظره بیایند،
موضوع مناظره واکاوی زندگی شخصی و خانوادگی کاندیداها نمی‌شود. نقد برنامه و همکارانش
در دستور کار قرار می‌گیرد و به جای پرداختن به زندگی شخصی، به توانمندی‌ها پرداخته
خواهد شد.
به اعتقاد علی متقیان اگر مناظره‌های انتخاباتی
تلویزیون به سمتی کشیده شود که نامزدها برنامه‌های یکدیگر را نقد کنند، فردای خوبی
در انتظار انتخابات و کشور خواهد بود.
او در این زمینه توضیح داد: وقتی دو کاندیدا، دو
برنامه خوب مطرح کردند و فقط یکی از آنها برگزیده شد و دیگری انتخاب نشد، برنامه‌اش
سر جایش هست. او می‌تواند مطابق برنامه خودش حتی زمانی که رئیس‌جمهور مشغول کار است،
وی را نقد کند؛ برای مثال بگوید: اگر شما این برنامه را اجرا می‌کردی موفق بودی و شاید
رئیس‌جمهور آینده برنامه شخص دوم را هم در نظر بگیرد و اجرا کند. اینها راهکارهایی
است که اگر بخواهیم جامعه را به یک انتخاب اصلح سوق دهیم، بدان نیازمندیم و لازمه آن
همدلی و هدفمندی برای نجات کشور است.
مدیرعامل ایسنا در این نشست تخصصی همچنین از دیگر
بایدهای رفتاری رسانه در ارتباط با انتخابات ریاست جمهوری گفت و خاطرنشان کرد: نکته
دیگری که لازم است رسانه‌ها بدان بپردازد، این است که امروز روز انتخاب است و چند نفر
با هم رقیب سرسخت هستند و این چند نفر که امروز در این شرایط در مقابل هم قرار گرفته‌اند،
برای حضور بیشتر رأی با هم مقابله و مبارزه می‌کنند، در صورت آوردن رأی یک طرف و نیاوردن
طرف دیگر، باید با تمام وجود و امکانات و صفا و صمیمت به هم تبریک واقعی نه ظاهری!
بگویند و طرف مغلوب امکاناتش را در اختیار طرف مقابل قرار دهد و با خدای خودش عهد ببندد
که پرونده انتخابات بسته شد و از این به بعد در کنار رییس جمهور منتخب همه توان خویش
را برای ایرانی آباد و سربلند بکار گیرد. اگر چنین کردیم فردای بهتر و ایرانی آبادتر
در پیش خواهیم داشت. اگر رسانه‌ها موفق شدند چنین فکری را برای این کاندیداها عملیاتی کنند ، نقش مثمرثمری ایفا کرده اند. در
غیر این صورت اگر انتخابات برگزار کنیم و به مردم وعده و امید بدهیم و فردای بعد از
انتخابات، مردم را به فراموشی سپاریم و مردمی دیگر نباشند که به آنها پاسخگو باشیم
وضعیت کشور با مشکلات عدیده ای روبرو خواهد شد.
گیتا علی‌آبادی در ادامه صحبت‌های علی متقیان این
پرسش را به بحث گذاشت که آیا «با این وضعیت فکر می‌کنید همه رسانه‌های ما واقعاً این
موارد مطرح شده را اجرا خواهند کرد؟ و اگر رسانه‌ها بخواهند در معرفی کاندیداها، رساندن
برنامه‌های کاندیداها به مردم موفق باشند، چه عواملی در موفقیت آنها نقش خواهد داشت؟»
رییس دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها، در
ادامه اظهاراتش بیان کرد، آیا رسانه‌ها خواهند توانست این تکاپوی انتخاباتی را با حفظ
بی‌طرفی به مقصد برسانند؟ آیا فقط بر اساس کارهای یک کاندیدا می‌توان به معرفی دقیق
وی پرداخت؟ خیلی اوقات شاهدیم رسانه‌ها در قبال فردی که ذهنیت جالبی ندارند، منفعل
عمل می‌کنند و طرف مقابل را می‌کوبند و از دور خارج می‌کنند. آن نقد و بررسی گاهی اوقات
لوث می‌شود و به جای بیان نقاط قوت و ضعف، فرد از دور خارج می‌شود و اگر کاری را در
زمان و مکانی سهواً انجام داده، بزرگ‌نمایی می‌کنند. حال رسانه‌های ما با توجه به این
مدت کم و وضعیت و شرایط موجود چه‌طور می‌توانند موفقیت کسب کنند و در زمان مشخص پوشش
درست وقایع و رویدادهای انتخابات ۱۴۰۰ را عملی کنند؟
علی متقیان در پاسخ به این اظهارات گفت: باید به
دو مساله توجه کافی شود؛ اول ستادهای کاندیداها پاسخگو باشند؛ یعنی اگر سوالی مطرح
می‌شود و مردم نظر و نقدی دارند، در رسانه‌های غیرجانبدارانه که وظیفه آگاهی مردم
را دارند مطرح شود. رسانه غیرجانبدارانه انتقام نمی‌گیرد، با فرد مبارزه نمی‌کند، بلکه برنامه کاندیدا را در نظر می‌گیرد و می‌گوید
این برنامه قابل قبول یا قابل اجرا نیست.
او به شرایط فضای مجازی و انتشار خبرهای نادرست
در لابه‌لای خبرهای روزمره اشاره کرد و بار دیگر با تاکید بر لزوم برخوداری مردم از
سواد رسانه‌ای، افزود: در روزها که درگیر انتخابات می شویم و هرچه به زمان رای گیری
نزدیکتر شویم، با فضای بی‌در و پیکر و بی‌حساب
مجازی مواجه خواهیم شد، چراکه دست‌اندرکاران بعضی از این شبکه‌ها هیچ مسئولیتی در قبال گفته‌های
خود ندارند و هیچ جا پاسخگو نیستند، و هرآنچه می‌خواهند می‌گویند و می‌نویسند، اسف
بار تر اینکه در این ایام و بدتر از آن در دوره انتخابات با مشکل هجوم اطلاع‌رسانی
به مردم روبه‌رو خواهیم شد. تنها راه درست
برای مقابله با هجوم این اطلاعات غیر مطمان این است که خود مردم قادر به تشخیص
باشند و ملاک و شاخص مردم شبکه اجتماعی نباشد.
دیگر اینکه خطاب ما به آن دسته از کاربرانی است
که بی‌توجه به صحت و سقم اخبار، به انتشار هرخبری که بدستشان میرسد ، می‌پردازند. باید به این گروه از ارسال کنندگان خبر توصیه کرد که خبرهای
شبکه اجتماعی را با دقت و حساسیت بیشتری دنبال کنند؛ چرا که ارسال‌کنندگان اولیه ماموریتی داشته اند! اما مسئولیتی
در قبال نشر اخبارشان ندارند.
مدیرعامل ایسنا خطاب به مردم و مخاطبان اخبار انتخاباتی
گفت: در دوره انتخابات توجه داشته باشیم که اگر در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی شاهد
خبری شدیم، بدقت بررسی کنیم که رسانه یا شبکه انتشار دهنده ، طرفدار کدام خط فکری و کدام کاندیداست؟ عرض کردم
اگر رسانه‌ی عمومی به طرفداری حرفی زد، قطعا از عدالت خارج شده است. مخاطبان عزیزی
که دنبال برنامه خوب برای رئیس‌جمهور اصلح هستند باید در انتخاب رسانه هم دقت کافی
داشته باشند و بدانند رسانه‌ای که با آنها سخن می‌گوید حق می‌گوید؟ جانبدارانه می‌گوید؟
یا دو خبر خوب می‌دهد و چهار خبر مسئله‌دار به‌دنبال خود دارد؟ مخاطبان عزیزمان باید
اولا اهل تشخیص باشند و در ثانی سواد رسانه‌ای
لازم داشته باشند و اگر راه درست را تشخیص دادند، ره به مقصد خواهیم برد.
این مدیر رسانه همچنین یادآور شد: باید به کاندیداهای
عزیز تذکر داد، علاوه بر اینکه باید برنامه داشته باشند، واقعاً خدا را در گفتارشان
در نظر بگیرند. آنچه امروز می‌گویند ثبت می‌شود
و فردا دیده خواهد شد و باید فردا در جامعه پاسخگو باشند. دین ما به ما آموخته است
که دنیا می‌گذرد و گذرا است و فردایی هست که باید پاسخگو باشیم و اگر این باور را من
رسانه‌ای، من کاندیدای ریاست جمهوری، من کاندیدای شورای شهر و ... داشته باشیم و واقف
باشیم که آنچه می‌گوییم و می‌نویسیم در محضر خداست و خداوند شاهد و ناظر است، دینمان
را به دنیا نمی‌فروشیم و این مهم را به‌عنوان یک معیار در تبلیغات، در گفتار، در نوشتار
و در رسانه به کار می‌گیریم و در نتیجه خیلی از مشکلات در مسیر راه هموار می‌شود.
علی متقیان در پایان با استناد به آموزه‌های دینی
و آیه ای از سوره قیامه، خطاب به نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری خاطرنشان کرد: بل
الانسان علی نفسه بصیره؛ که انسان به نفس خود آگاه است. به طوری که اگر اطرافیان دل
و ضمیر مرا نمی‌دانند، ولی من خودم که می‌دانم.
خودم و خدای خودم که می‌دانند. پس رئیس‌جمهور و کاندیدای محترم این را بداند که خودش
می‌داند که آنچه می‌گوید درست است یا خیر؟ اگر درست است و می‌داند درست می‌گوید، مطمئن باشید که خداوند به او کمک خواهد کرد و مشکلاتش
مرتفع خواهد شد و اگر می‌داند که دروغ می‌گوید، خشت اول چون نهد معمار کج تا ثریا می‌رود
دیوار کج ... .
گردآوری و ویرایش خبر:الهه اردلانی