نشست "رسانه و گردشگری در
دوران کرونا" صبح روز سه شنبه 22 مهرماه به صورت آنلاین از سوی دفتر مطالعات
و برنامه ریزی رسانه ها برگزار شد.
به گزارش روابط‌عمومی دفتر
مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها، در این نشست دو تن از متخصصان حوزه گردشگری، دکتر
مهرداد فرشیدی، عضو هیئت علمی دانشگاه بینالود مشهد؛ دکتر فرید جواهرزاده، رییس
انجمن علمی طبیعت گردی ایران؛ و دکتر گیتا علی‌آبادی، مدیرکل دفتر مطالعات وبرنامه‌ریزی
رسانه‌ها؛ ضمن بحث و تبادل نظر به بررسی نقش رسانه‌ها در توسعه صنعت گردشگری و
راهکارهای برون رفت از بحران گردشگری در دوره کرونا پرداختند.
دکتر گیتا علی‌آبادی، مدیرکل
دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها در آغاز این نشست با اشاره به پیامدهای ناشی
از بیماری کرونا و رکود صنعت گردشگری در جهان گفت: اعمال محدودیت‌های کرونایی
کشورها بحران بی سابقه‌ای را در اقتصاد جهانی گردشگری ایجاد کرده است. در این میان
ایران نیز همانند بسیاری از کشورها تحت تأثیر این همه‌گیری، از بحران کرونا در
امان نمانده و متحمل صدمات و لطمات بسیاری در حوزه گردشگری شده است. از این رو با
توجه به نقش رسانه‌ها در مقابله با این بحران باید دید چه راهکارهایی برای برون
رفت از این شرایط می‌توان یافت تا مانع از رکود بیشتر این صنعت شد.
دکتر مهرداد فرشیدی، عضو هیئت علمی دانشگاه
بینالود مشهد با اشاره به اهمیت نقش رسانه‌ها در توسعه گردشگری گفت : در گذشته فرض
بر این بود که انسان برای ادامه زندگی نیاز به چهار آیتم اصلی سرپناه، غذا، پوشاک
و امنیت دارد. امروزه به دلیل گسترش شهرنشینی و معضلات جامعه صنعتی، آیتم پنجمی به
نام گردشگری نیز به این موارد اضافه شده است. همانطور که می‌دانید گردشگری یکی از
نیازهای اساسی انسان برای رفع خستگی ناشی از زندگی صنعتی و تقویت روحیه برای ادامه
حیات و فعالیت‌های روزمره است. به همین دلیل برای شناساندن و قبولاندن چنین موضوعی
به جامعه نیاز به رسانه‌های پرکار و توانمند داریم.
وی افزود: یکی از مشکلات رسانه‌ها در بحث
گردشگری فقدان نیروهای متخصص و کارآمد در زمینه گردشگری است. اکثر کسانی که در این
حوزه کار می‌کنند بیشتر به سبب علاقه شخصی و تجربه کاری جذب این بخش شده‌اند و از
تخصص لازم برخوردار نیستند و هنوز راهکاری برای آموزش‌های تخصصی گردشگری و توانمند
سازی رسانه‌ها ارائه نشده است، بخصوص با مشکلاتی که محدودیت‌های کرونایی به این
حوزه تحمیل کرده است.
فرشیدی بیان کرد: علی‌رغم اثرات مثبت سفر بر روح
و روان انسان‌ها، بحث امنیت و سلامت گردشگران به چالش جدی در این حوزه تیدیل شده
است و این نگرانی نسبت به شیوع کرونا و مخاطرات آن در اماکن گردشگری وجود دارد که
اگر مردم به سفر بروند، آیا پروتکل های بهداشتی در آن محل رعایت شده؟ یا ممکن است
خطر ابتلا به بیماری کرونا آنها را تهدید کند. اینها دغدغه‌هایی است که در حال
حاضر موجب نگرانی جامعه گردشگری شده و کسب و کارهای فعال در این حوزه را تهدید می‌کند.
وی ادامه داد: با توجه به شیوع و گسترش کرونا
اکثر گردشگران ترجیح می‌دهند از اماکنی استفاده کنند که متعلق به خود آنها و یا
اقوام و آشنایان‌شان است و کمتر به اماکن عمومی که توسط بخش خصوصی و یا دولتی تهیه
شده می‌روند. به همین دلیل این بخش از گردشگری و کسب و کارهای مرتبط با آن دچار
کسادی و رکود شده‌اند. در بخش حمل و نقل نیز که یکی از ارکان گردشگری است باز هم
این نگرانی نسبت به همسفران داخل اتوبوس، هواپیما و قطار وجود دارد که به بیماری
کرونا مبتلا نباشند؛ و یا رعایت پروتکل‌های بهداشتی در محل‌های پذیرایی و محل سرو
غذا و نیز سلامتی راهنمایان سفر که همگی می تواند نگرانی‌هایی را در گردشگران
ایجاد کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه بینالود مشهد یکی از
وظایف اصلی رسانه‌ها را زدودن این نگرانی‌ها از ذهن جامعه عنوان کرد و افزود: ما
باید رسانه‌هایی در اختیار داشته باشیم که افراد متخصص و آموزش دیده در آن با بینش
دقیق و صحیح به کنکاش موضوع پرداخته و اخبار و اطلاعات درست را به گوش مردم و مسئولان
برسانند و در عین حال با ارائه راهکارهای مناسب این اطمینان خاطر را نسبت به رعایت
پروتکل‌های بهداشتی در جامعه گردشگری بوجود آورند.
وی با اشاره به مشکلات گردشگری
در استان خراسان رضوی گفت: یکی از مشکلات اساسی این استان به عنوان محور گردشگری
ایران، عدم اعتماد گردشگران به خدمات گردشگری است. بطوری که ضریب استفاده مسافران
این شهر از اماکن گردشگری بسیار پایین تر از تعداد ورود گردشگران به این منطقه
است. زیرا همیشه یک نگرانی نسبت به وضعیت موجود وجود دارد و مسافران به اخبار
رسانه‌ها اعتماد ندارند و نمی‌دانند پروتکل‌های بهداشتی رعایت می‌شوند یا خیر. در
اینجاست که رسانه‌ها با ورود به موضوع و ایفای نقش مؤثر می‌توانند این اطمینان
خاطر را در گردشگران بوجود آورند؛ به شرط آنکه اعتماد لازم را در مخاطبان خود
ایجاد کرده باشند. اما من به عنوان یک فعال گردشگری می‌گویم به اخبار رسانه‌ها
خیلی اعتماد ندارم. زیرا کسانی که در رسانه فعالیت می‌کنند از تبحر و تخصص لازم
برخوردار نیستند و بیشتر بازگو کننده نظرات مسئولان هستند در حالی که، رسانه نباید تنها بازگو کننده باشد، بلکه باید منتقد‌کننده
هم باشد و به عنوان یک وکیل امین و مورد اعتماد، آنچه را که صحیح است با تحلیل‌های
منطقی به مخاطبان منتقل کند و راهکارهای مناسب برای خروج از این بن‌بست را ارائه
دهد.
وی در انتقاد از نحوه عملکرد
رسانه‌ها در برخورد با مقوله گردشگری و سفر گفت: رسانه‌ها به طریقی با سفر و
گردشگری برخورد می‌کنند که گویا گردشگری عامل اصلی شیوع کروناست، در حالی که چنین
نیست و گردشگری مظلوم واقع شده است. بسیاری از افرادی که از وسائل نقلیه استفاده
می‌کنند گردشگر نیستند اینها مسافرانی هستند که مثل همه مردم در کوچه و بازار در
تردد هستند و استفاده از وسایل نقلیه یکی از کارهای روزمره آنان است. اگر کسی در یکی از وسایل حمل و نقل دچار بیماری
کرونا شد نباید آن را به حساب گردشگری گذاشت بلکه به دلیل عدم رعایت مسائل بهداشتی
است. در آماری که اخیراً از سوی انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی (یاتا) در خصوص
حمل و نقل هوایی و میزان ابتلا به کرونا اعلام شده، میزان ابتلا به کرونا در
هواپیما را آنقدر ناچیز می‌داند که نمی‌توان عددی برای آن ذکر کرد. بنابراین رسانه‌ها
باید حول و حوش این موضوع به اطلاع‌رسانی بپردازند و مردم را از این حیث آگاه
کنند.
دکتر فرید جواهرزاده، رییس
انجمن طبیعت گردی ایران گفت: صنعت گردشگری یک صنعت «اطلاعات محور» است که اطلاع‌رسانی
در آن نقش مهمی ایفا می‌کند. زیرا بدون اطلاع‌رسانی فرآیند عرضه و تقاضا در
گردشگری به خوبی انجام نمی‌شود. به عبارتی، نیاز متقاضی و مهمان به خدمات دستگاه‌ها
و تأسیسات گردشگری از طریق اطلاع‌رسانی به دستگاه‌ها و نهادهای خدماتی منتقل می‌شود
زیرا اگر گردشگر نداند هر مقصدی چه ویژگی‌هایی دارد هیچ وقت به آنجا نخواهد رفت.
به عنوان مثال مخاطب نیاز دارد بداند در این فصل از سال در چه مناطقی از کشور می‌تواند
به اسکی برود و یا شنا کند و در چه مقاصد و مکان‌هایی می‌تواند این فضای شادی‌آفرین
را تجربه کند. به هر حال اطلاع‌رسانی است که مردم را به آن مقصد هدایت می‌کند
وبدون اطلاع‌رسانی صنعت گردشگری معنا و مفهومی نخواهد داشت.
وی ضمن تأکید بر نقش رسانه در صنعت گردشگری
گفت: وظیفه رسانه انتقال پیام از مقاصد گردشگری به متقاضیان است. رسانه این جریان
را مدیریت و راهبری می‌کند. بنا براین اگر بگوییم مهم‌ترین فاکتور توسعه گردشگری،
رسانه‌ها هستند، سخن به گزاف نگفته‌ایم. اما در این ایام کرونا یکی از مهم‌ترین
آیتم‌ها برای گردشگران داخل و خارج از کشور بحث سلامتی است؛ به این معنی که در
گردشگری سلامت مسافران در درجه اول اهمیت قرار دارد و خدمات گردشگری بعد از آن
هستند. زیرا برای بسیاری از گردشگران رفتن به هتل‌های پنج ستاره و جاهای خیلی راحت
اهمیت چندانی ندارد بلکه آنها به فضایی علاقه‌مندند که در آن امنیت باشد ولو در یک
چادر یا کمپ باشد. وجه غالب امنیت خاطر نیز سلامتی و رعایت پروتکل های بهداشتی است.
به همین دلیل یکی از چالش‌های عمده صنعت گردشگری در دنیا بحث امنیت و سلامتی است.
اما در چند وقت اخیر شاهد هستیم که رسانه‌ها گردشگری را عامل مهم توسعه و شیوع
کرونا می‌دانند و به آن دامن می‌زند و می‌گویند سفر نروید، زیرا خطرناک است و ممکن
است به کرونا مبتلا شوید. در حالی که اگر به خیابان‌ها و کوچه و بازار و کسب و
کارها سر بزنیم می‌بینیم چقدر افراد در تردد و رفت و آمد هستند. اگر کرونا فقط در
مسافرت هست پس اینها چه هستند به همین دلیل گردشگری قربانی می‌شود و از چند جهت
عمده ضربه می‌خورد.