برنامه ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب

(مصوب جلسه 716 مورخ 97/9/27 شورای فرهنگ عمومی کشور)

مقدمه

آب پس از هوا، حیاتی ­ترین ماده جهان است. آب، سرمنشأ حیات و آبادانی و تمدن بشری است. بشر از دیرباز نیاز خود را در عرصه­ های مادی و معنوی به آب درک نموده و احساس خود را نسبت به آن در قالب داستان­ ها و سروده­ های مختلف بیان کرده است. آب، مظهر پاکی، زلالی و شفافیت، حرکت و جوشش و زایندگی است. آب در همه مذاهب و نزد پیروان همه ادیان، جایگاهی ممتاز داشته و در همه فرهنگ­ ها از ارزش و قداست خاصی برخوردار است. اساساً تصور حیات بدون آب، امکان­ ناپذیر است و بشر برای استمرار زندگی بر روی کره خاکی نیازمند اعمال مدیریت دقیق مصرف بر این ماده حیاتی و بی­بدیل است.

وضعیت آب در جهان

گرچه وقتی از فضا به کره زمین نگریسته می­شود به علت وفور آب در آن، به صورت کره­ای آبی­رنگ به چشم می­ آید، اما نکته قابل تأمل این است که بخش اعظم این آب، در اقیانوس­ ها، دریاها و دریاچه­ ها قرار داشته که شور و غیر قابل شرب و غیر قابل مصرف برای کشاورزی و توسعه فضای سبز است. حدود 97% آب­ها شور بوده و تنها 3% آن، شیرین است تا جایی که برخی، از کره زمین به عنوان سیاره نمکی یاد می­ کنند. نکته قابل تأمل دیگر این است که بخش اعظم آب شیرین جهان، مربوط به یخچال­های بزرگ در دو قطب شمال و جنوب زمین است که استحصال آب از این مناطق به علت شرایط سخت اقلیمی و دوری آنها از نقاط تمرکز جمعیتی، تاکنون در حجمی وسیع میسر نبوده است. این امر نشان  می­ دهد که بشر در بسیاری از مناطق جهان برای زندگی روزمره و مجموعه فعالیت­ های خود با محدودیت منابع آب شیرین مواجه بوده و این شرایط در حال تشدید است.

متخصصان حوزه آب برای ارزیابی شدت کمبود آب در هر منطقه، از نسبت آب سالم قابل دسترسی به جمعیت آن منطقه استفاده می ­کنند. به این ترتیب، مناطقی را که میانگین دسترسی سالانه به آب در آنها به ازای هر نفر کمتر از 1700 متر مکعب باشد، مناطق دارای تنش آبی می­ نامند. اگر در منطقه ­ای این شاخص به زیر 1000 متر مکعب به ازای هر نفر کاهش یابد، از اصطلاح «کمبود شدید آب یا بحران آب» استفاده می­ شود. بر این اساس، کشورهای جهان به سه بخش تقسیم می­ شوند:

• کشورهای پرآب؛ در این کشورها، میزان سرانه آب 2500 متر مکعب یا بیشتر است.
• کشورهای کم آب؛ در این کشورها، میزان سرانه آب بین 1000 تا 2000 متر مکعب است.
• کشورهای خشک؛ در این کشورها، میزان سرانه آب کمتر از 1000 متر مکعب است.

نکته قابل توجه این است که میزان آبی که سالانه از اقیانوس­ ها تبخیر می­شود بالغ بر 420 میلیون متر مکعب است که بخش اعظم آن به صورت بارندگی به اقیانوس­ ها برمی­ گردد و تنها حدود 40 هزار متر مکعب به صورت نزولات جوی در خشکی­ ها تخلیه می­شود که بخش قابل توجهی از آن به صورت روان آب از طریق رودخانه­ ها و جریان­ های زیرزمینی، مجدداً به سوی اقیانوس ­ها جاری می­ شود.

پیش­ بینی می­ شود که کمتر از 10 سال دیگر،  مردم جهان با مشکل کم­آبی مواجه شوند. در قرن بیستم، عمدۀ چالش ­ها بر سر نفت بوده، اما در قرن بیست ­و یکم شوربختانه باید گفت که چالش ­ها عمدتاً بر سر آب خواهد بود، با این تفاوت که امروزه بحث انرژی­ های نو که می­ تواند جایگزین نفت شود، روز به روز جدی­ تر می­ شود و افق­ های جدیدی در مقابل بشر گشوده می­ شود. در حالی که آب، کالایی استثنایی است که هیچ جایگزینی نداشته و امکان تولید آن وجود ندارد.

وضعیت آب در غرب آسیا

بحران آب در منطقه غرب آسیا و خاورمیانه، جدی است. نگاهی به کشورهای پیرامون به خوبی این واقعیت را نشان می ­دهد که از مجموعه 33 کشوری که در مرحله تنش آبی قرار دارند، 14 کشور در این منطقه می­ باشند. چنانچه بحران آب در این منطقه به شایستگی مدیریت نشود، طولی نخواهد کشید که این موضوع، بستر منازعات منطقه­ ای را ایجاد خواهد کرد.

وضعیت آب در ایران

ایران بر کمربند مناطق خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته است. متوسط بارش سالانه در سطح کشور، حدود  250 میلی­متر، یعنی کمتر از  حد متوسط بارش سالانه در جهان است. در حالی که حدود 1% جمعیت جهان در ایران زندگی می­ کنند، سهم ما از کل منابع آب شیرین تجدید شونده دنیا تنها 36/0% است. گذشته از این در حالی که جهان تاکنون از حدود 45% منابع آب مطلوب خود استفاده کرده است، کشور ما حدود 70% از ذخایر آب شیرین خود را مورد بهره­ برداری قرار داده است. اضافه برداشت، باعث افت بیشتر سطح آب زیرزمینی در همه مناطق، پیشروی جبهه آب شور در دشت­ ها و افزایش آلودگی آب شده است. پیش­ بینی می­ شود که ظرفیت سرانه آب که در سال 1340، به میزان 6500 متر مکعب بوده است، با ادامه روند موجود در سال 1400 تا رقم 1200 متر مکعب کاهش یابد که در آن صورت کشور به طور کامل وارد بحران جدی آب خواهد شد.

میزان مصرف ما در بخش­ های مختلف، متأسفانه متناسب با منابع آبی موجود نمی­ باشد و حجم مصارف بر دارایی­ ها و ذخایر آب به شدت پیشی گرفته است. لذا امروزه ضرورت ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب در همه بخش­ها بیش از هر زمان دیگری احساس می­ شود.

بر این اساس، شورای فرهنگ عمومی کشور به عنوان یک رسالت ملی، ضمن تدوین این برنامه تلاش می­ کند تا با همکاری بخش­ های مختلف، توجه همگان را بیش از پیش به حفظ و حراست از این سرمایه ملی کمیاب،ذی­ قیمت و حیاتی معطوف نماید.

آسیب­ شناسی

• دمای هوا از سال 1347 تا 1397 حدود 2 درجه افزایش یافته است. افزایش دما، تبخیر شدید منابع آبی را به دنبال داشته است.
• معدل بارش نزولات جوی در کشور کاهش یافته است.
• رشد شهرنشینی باعث افزایش مصرف آب شده است.
• دسترسی آسان افراد و خانوارها به آب باعث عدم شکل­ گیری باور عمومی نسبت به بحران کمبود آب در کشور شده است.
• بخشی­ نگری و منطقه­ گرایی از جمله مشکلات عرصه آب است.
• تاکنون متناسب با ظرفیت منابع آبی کشور، الگوی کشت مناسب در سطحی گسترده به کار بسته نشده است.
• تا به حال روش­ های آبیاری عمدتاً سنتی و غرقابی بوده است.
• زیرساخت­ ها و تأسیسات مناسب برای جمع­ آوری آب­های سطحی و آب­های حاصل از بارندگی در کشور ایجاد نشده است.
• بعد مسافت بین صنایع آب­ بر و منابع آبی از جمله مشکلات این حوزه است.
• میزان مصرف آب در برخی از مشاغل بخش خدمات رقم بالایی است.
• معدل مصرف آب در بخش خانگی بسیار بالاست.
• تأسیسات لازم برای استفاده از روش­ های بازچرخانی آب در بخش­ های مختلف ایجاد نشده و تصفیه مطلوب و در حجم گسترده برای استفاده مجدد از آب­های خاکستری صورت نمی­ گیرد.
• آموزش­ های فراگیر در مورد نحوه مصرف بهینه آب در همه سطوح ارایه نشده است.
• وضعیت سفره­ های آب زیرزمینی، بحرانی است. حفر بی­رویه چاه­ های غیرمجاز در مقیاسی گسترده، این مشکل را تشدید کرده است.
• خشک شدن تالاب­ها باعث ایجاد و افزایش ریزگردها شده که سالانه خسارات جدی به اقتصاد کشور وارد کرده است. این وضعیت، سلامت افراد را نیز مورد مخاطره قرار می­­ دهد.
• کم آبی، اقتصادهای محلی را مورد تهدید قرار داده و باعث افزایش مشکلات معیشتی شده است.
• کم­آبی باعث تشدید پدیده مهاجرت شده و توازن جمعیتی را در کشور مختل می­ نماید. این امر باعث ایجاد مشکلات عدیده در مبدأ و مقصد می­ شود.
• مهاجرت­ های ناشی از کم­ آبی، به حاشیه­ نشینی در اطراف شهرهای مقصد دامن زده، بستر آسیب­­ و بزه اجتماعی را ایجاد و تقویت می­ نماید.
• برداشت بی­رویه از آب­های زیرزمینی باعث فرونشست و فروریزش زمین در مناطق مختلف شده است که این امر آسیب­ های ناشی از پدیده رانش ­زمین را افزایش داده و مشکلات عدیده­ ای را به دنبال خواهد داشت.
• موضوع آب، تنها اجتماعی و اقتصادی نیست، بلکه فراتر از این، مقوله­ ای مرتبط با امنیت ملی و هویت ملی ماست. تنش آبی و بحران آب در صورتی که به خوبی مدیریت نشود، «ورشکستگی آب» را به دنبال خواهد داشت. سیل مهاجرت از مناطقی که با بحران آب مواجه هستند، در نهایت موجب تخلیه آن مناطق شده که این امر در درازمدت، بسترساز ایجاد مشکلات عدیده­ ای خواهد شد. ضمن این­ که به فروپاشی تمدنی در بخش­ هایی از سرزمین مادری خواهد انجامید که این امر در درازمدت، هویت غنی ملی ما را که فراهم آمده از هویت­ های متنوع و گوناگون منطقه­ ای است، مورد تهدید قرار می­­ دهد.

چشم­ انداز

دست­یابی به شرایط مناسب برای اعمال مدیریت مسؤولانه و هوشمندانه عرضه و تقاضای آب در بخش­ های مختلف صنعت، کشاورزی، خدمات و مصرف خانگی؛ بر مبنای آگاهی عمومی در مورد محدودیت منابع آب و احساس مسؤولیت همگانی نسبت به حفظ و حراست از دارایی­ ها و ذخایر آبی کشور، به گونه ­ای که جایگاه و اهمیت آب به عنوان ارزشمندترین ماده­ و گران­بهاترین کالای اجتماعی و اقتصادی در باور آحاد جامعه ایرانی مورد توجه همگان قرار گیرد.

سیاست­ ها و راهکارهای اجرایی

• ارایه آموزش­ های علمی، روزآمد، مدون و مستمر به کشاورزان در مورد اصلاح فرهنگ الگوی کشت و روش­ های صحیح آبیاری
• ارایه آموزش­ های لازم به فعالان و دست­ اندرکاران عرصه صنعت پیرامون نحوه استفاده بهینه از آب در بخش­ های مختلف صنعتی
• ارایه آموزش­ های کاربردی به خانوارها به منظور مدیریت مصرف بهینه آب در بخش خانگی
• ارایه آموزش­ های لازم به مسؤولان مرتبط با خدمات شهری در مورد جمع ­آوری بهینه آب­های سطحی
• ارایه آموزش­ ها و برگزاری مسابقات جذاب با محوریت موضوع صرفه­ جویی آب برای کودکان در مهدکودک­ها و سایر مراکز مرتبط
• گنجاندن متون درسی با موضوع «صرفه­ جویی در مصرف آب» برای دانش ­آموزان و دانشجویان
• افزایش برنامه­ های اطلاع­ رسانی و آموزشی از طریق رسانه­ های جمعی (صدا و سیما، مطبوعات و…)
• بهره ­گیری بهینه از ظرفیت فضای مجازی و شبکه­ های اجتماعی
• تقویت و تشویق سازمان­ های مردم­ نهاد فعال در زمینه مصرف بهینه آب و توسعه این سازمان­ ها در گستره کشور
• تشویق افراد و خانواده ­های کم ­مصرف از طرق مختلف (بخشودگی آب بهای مصرفی، معرفی و تکریم آنان از طریق رسانه­ های گروهی و…)
• تولید محصولات فرهنگی و هنری با موضوع آب (فیلم، نمایش، کتاب، مقاله، هنرهای تجسمی و…)
• تلاش در جهت ایجاد سازوکار لازم برای درج میزان مصرف آب مجازی بر مجموعه کالاهای تولید شده در بخش­های مختلف
• اعطای نشان ملی به افرادی که در زمینه «ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب» تلاش درخور و شایسته ­ای داشته­ اند (با عنوان نشان منجی آب)
• تشویق و گسترش شرکت­ های دانش­ بنیان فعال در زمینه تولید محصولات کم­ آب­ خواه در بخش ­های مختلف
• ایجاد بسترهای لازم فرهنگی به منظور شکل­ گیری نظارت اجتماعی فعال و خودجوش و طبیعی در میان مردم، به گونه ­ای که افرادی که در زمینه مصرف آب دقت کافی داشته و صرفه­ جویی می­نمایند مورد تکریم و افراد مسرف و پرمصرف مورد سرزنش اجتماعی قرار گیرند.

 

• تشکیل کارگروه ملی ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب

به منظور برنامه­ ریزی لازم در مورد ایجاد باور ملی و فرهنگ ­سازی در زمینه مصرف هوشمندانه آب و رعایت کامل اصل صرفه­ جویی و ایجاد هماهنگی هر چه بیشتر برای ساماندهی فعالیت­های فرهنگی در این خصوص، «کارگروه ملی ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب» تشکیل می­ شود. اعضای این کارگروه متشکل از نمایندگان دستگاه ­های زیر هستند:

• شورای فرهنگ عمومی کشور
• وزارت نیرو
• وزارت جهاد کشاورزی
• وزارت صنعت، معدن و تجارت
• وزارت آموزش و پرورش
• وزارت علوم، تحقیقات و فن­آوری
• وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
• وزارت کشور
• وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
• وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
• وزارت ورزش و جوانان
• سازمان صدا و سیما
• سازمان برنامه و بودجه کشور
• شورای سیاست­گذاری ائمه جمعه کشور
• سازمان تبلیغات اسلامی
• سازمان حفاظت محیط زیست
• دانشگاه آزاد اسلامی
• نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه­ها
• معاونت علمی و فناوری ریاست ­جمهوری
• معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری
• جهاددانشگاهی
• مرکز ملی فضای مجازی
• مرکز رسیدگی به امور مساجد
• ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون­ های فرهنگی و هنری مساجد
• سازمان بهزیستی کشور
• سازمان اوقاف و امور خیریه
• کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

• کارگروه فوق­ الذکر در سطح استان و شهرستان با حضور واحدهای استانی و شهرستانی دستگاه­های
  فوق­ الذکر تشکیل می­ شود.
• گزارش عملکرد کارگروه ملی، هر شش ماه یک بار به شورای فرهنگ عمومی کشور منعکس می­ شود.
• گزارش عملکرد کارگروه­ های استانی و شهرستانی، هر سه ماه یک بار به کارگروه ملی منعکس می­ شود.

 

جدول همکاری­ های بین­ بخشی

 

ردیف	اقدامات	نام نهاد، وزارتخانه، شورا، سازمان و …
		مجری	همکار
1	راه ­اندازی و نظارت بر کارگروه ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب ذیل شورای فرهنگ عمومی کشور در سطوح ملی، استانی و شهرستانی	شورای فرهنگ عمومی کشور	دستگاه­ هایی که نام آنها در این برنامه ذکر شده است
2	ارایه آموزش­ های روزآمد به کشاورزان در مورد اصلاح الگوی کشت و روش­ های صحیح آبیاری	وزارت جهاد کشاورزی	سازمان صدا و سیما وزارت کشور (استانداری­ ها، فرمانداری­ ها، بخشداری­ ها، دهداری­ ها) سازمان حفاظت محیط زیست مرکز رسیدگی به امور مساجد ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون­ های فرهنگی و هنری مساجد
3	ارایه آموزش ­های لازم به فعالان عرصه صنعت، در مورد استفاده بهینه از آب و ایجاد سازوکارهای­ لازم برای بازچرخانی آب	وزارت صنعت، معدن و تجارت	معاونت علمی و فن­آوری ریاست جمهوری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مرکز ملی فضای مجازی
4	ارایه آموزش­ های کاربردی به خانوارها در زمینه مصرف بهینه آب در بخش خانگی	وزارت نیرو	معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری مرکز ملی فضای مجازی سازمان صدا و سیما مرکز رسیدگی به امور مساجد ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون­های فرهنگی­ و هنری مساجد
5	بهره­ گیری از ظرفیت تبلیغات شهری در مورد اطلاع­رسانی مناسب به منظور صرفه­ جویی شهروندان در مصرف آب	شهرداری تهران	وزارت کشور (سازمان شهرداری­ ها) استانداری­ های سراسر کشور شورای عالی استان­ها
6	ارایه آموزش ­ها و برگزاری مسابقات جذاب در زمینه صرفه­ جویی در مصرف آب برای کودکان	کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان	سازمان بهزیستی کشور سازمان صدا و سیما
7	درج سرفصل ­های مرتبط با موضوع مصرف بهینه آب در متون درسی دانش­آموزان	وزارت آموزش و پرورش	وزارت نیرو
8	درج سرفصل­ های مرتبط با موضوع مصرف بهینه آب در متون درسی دانشجویان	وزارت علوم، تحقیقات و فن­آوری	وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی وزارت نیرو
9	تولید و پخش مستمر برنامه ­های مرتبط با موضوع صرفه­ جویی آب	سازمان صدا و سیما	وزارت نیرو
10	بهره­ گیری بهینه از ظرفیت فضای مجازی در زمینه ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب	مرکز ملی فضای مجازی	وزارت نیرو
11	تولید محصولات فرهنگی و هنری در زمینه صرفه­ جویی در مصرف آب	وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی	وزارت نیرو
12	بهره ­گیری از ظرفیت جایگاه­ های نماز جمعه و مساجد به منظور ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب	شورای سیاست­گذاری ائمه جمعه کشور	وزارت نیرو مرکز رسیدگی به امور مساجد ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون­ های فرهنگی و هنری مساجد
13	تقویت و تشویق سازمان­های مردم ­نهاد در زمینه مصرف بهینه آب	وزارت کشور	معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری وزارت نیرو
14	بهره­ گیری از ظرفیت ورزشکاران و نیز اماکن ورزشی به منظور ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب	وزارت ورزش و جوانان	سازمان صدا و سیما مرکز ملی فضای مجازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وزارت نیرو
15	بهره­ گیری از ظرفیت فرودگاه ­ها، ایستگاه ­های راه ­آهن، بندرگاه­ ها و پایانه­ های مسافربری و نیز فضاهای پیرامون جاده­ ها و وسایل حمل و نقل عمومی برون شهری (هواپیما، قطار، اتوبوس و…) در مورد ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب	وزارت راه و شهرسازی	وزارت نیرو
16	بهره­ گیری از وسایل حمل و نقل درون شهری (مترو، اتوبوس، تاکسی و…) و پایانه­ های مربوطه در جهت ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب	وزارت کشور شهرداری تهران	وزارت نیرو
17	بهره­ گیری از فضاهای فرهنگی و هنری کشور به منظور ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب	وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سازمان تبلیغات اسلامی (حوزه هنری)	وزارت نیرو
18	انجام پیمایش­ های لازم در مورد رفتارهای فردی و اجتماعی در زمینه مصرف بهینه آب	جهاد دانشگاهی	وزارت نیرو
19	معرفی و تشویق شرکت­ های دانش­ بنیان فعال در زمینه تولید محصولات کم ­آب­خواه در بخش­های مختلف	معاونت علمی و فن­آوری ریاست جمهوری	وزارت نیرو سازمان صدا و سیما مرکز ملی فضای مجازی
20	طراحی نشان ملی آب  و انجام مقدمات لازم به منظور اعطای آن به افراد شاخص در زمینه ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب (نشان ملی منجی آب)	وزارت نیرو	وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری
21	بهره­ گیری از ظرفیت عالمان دین در زمینه ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب	مدیریت حوزه علمیه قم	سازمان صدا و سیما مرکز ملی فضای مجازی سازمان تبلیغات اسلامی وزارت نیرو وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
22	بهره­ گیری از ظرفیت اماکن مقدس و زیارتی کشور به منظور ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب	سازمان اوقاف و امور خیریه	آستان قدس رضوی (ع) آستان مقدس حضرت معصومه (س) آستان مقدس حضرت احمدبن موسی (ع) سازمان تبلیغات اسلامی وزارت نیرو
23	بهره­ گیری از ظرفیت استادان دانشگاه، فرهنگیان و فرهیختگان به منظور ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب	وزارت نیرو	وزارت علوم، تحقیقات و فن­آوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وزارت آموزش و پرورش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معاونت علمی و فن­آوری ریاست جمهوری
24	بهره­ گیری از ظرفیت اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه به منظور ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب	وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی	سازمان صدا و سیما مرکز ملی فضای مجازی سازمان تبلیغات اسلامی وزارت نیرو
25	اطلاع ­رسانی لازم در مورد تغییرات اقلیمی در کشور و تبعات مصرف بی­رویه آب در بخش­ های مختلف بر زیست­ بوم	سازمان حفاظت محیط زیست	وزارت نیرو سازمان صدا و سیما مرکز ملی فضای مجازی وزارت فرهنگ و ارشاد  اسلامی معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری وزارت جهاد کشاورزی
26	ترغیب خانوارها به منظور بهره­ گیری از تجهیزات و روش­ های کاهنده مصرف آب	معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری	وزارت نیرو وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سازمان تبلیغات اسلامی مرکز رسیدگی به امور مساجد ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون­ های فرهنگی و هنری مساجد سازمان صدا و سیما مرکز ملی فضای مجازی
27	استفاده از ظرفیت بوستان­ها و اماکن عمومی برای ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب	وزارت کشور شهرداری تهران	وزارت نیرو وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
28	حمایت از پایان­ نامه­ های دانشجویی با موضوع مدیریت ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب	وزارت علوم، تحقیقات و فن­ آوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکیدانشگاه آزاد اسلامی	وزارت نیرو وزارت صنعت، معدن و تجارت وزارت جهاد کشاورزی معاونت علمی و فن­آوری ریاست جمهوری
29	برگزاری مسابقات فرهنگی در مورد مصرف بهینه آب در مراکز آموزشی سراسر کشور در سطوح مختلف	نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه­ها وزارت آموزش و پرورش دانشگاه آزاد اسلامی	وزارت علوم، تحقیقات و فن­آوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وزارت نیرو

 

بودجه

سازمان برنامه و بودجه کشور، متناسب با ساز و کارهای اعتباری تعریف شده و در حد مقدورات بودجه­ ای کشور، حداکثر همکاری ممکن را در جهت اجرای این برنامه می ­نماید.

 

     رصد، نظارت و پایش

شورای فرهنگ عمومی کشور با همکاری دستگاه­ های ذی­ربط، نظارت بر حسن اجرای این مصوبه را به عهده خواهد داشت.

 

شورای فرهنگ عمومی کشور