«آیین‌نامه ترویج فرهنگ پهلوانی و توسعه ورزش زورخانه‌ای»
(مصوب جلسه 621 مورخ 1393/5/14 شورای فرهنگ عمومی)
مقدمه
«ورزش پهلوانی» که آمیخته به خصلت «فداکاری» و «جوانمردی» و مشتمل بر صدق و صفا، فروتنی، خودشکنی و پرهیز از خودخواهی، خودبینی و سفر باطنی به مرزهای لایتناهی حق‌پرستی، حق‌جویی و حق‌طلبی است، در یک کلمه «اعتلای معنویت» همراه با پرورش جسم و قدرت جسمانی در آحاد جامعه ما است. چنان‌که در گذشته نه چندان دور در اکثر شهرهای ایران «پهلوانان» در «زورخانه‌ها» یکی از متخلق‌ترین چهره‌های مردمی و تکیه‌گاه قابل اعتماد برای قشر ضعیف و مظهر احقاق حق، شجاعت، ایستادگی و مقاومت در برابر ظلم و مقابله با ستم و ستمگری بوده است.
اینک با توجه به ارزش و اهمیت ورزشهای باستانی و زورخانه‌ها در فرهنگ عمومی کشور و با عنایت به توصیه‌های موکد مقام معظم رهبری(مدظله العالی) مبنی بر این‌که:
- ورزش باستانی برای ما نه یک ورزش بلکه یک تاریخ و یک فرهنگ است.
- پهلوانی در تاریخ گذشته ما توام با گذشت، فداکاری، مردانگی و جوانمردی بوده و برای احیای این فضایل باید این فرهنگ را رشد و توسعه داد.
- برای رشد سنتها و خصلتهای ویژه پهلوانی که همان دیانت و جوانمردی است، باید فضای فرهنگی ورزش زورخانه‌ای حفظ و تقویت شود.
شورای فرهنگ عمومی با هدف ترویج و رونق ورزش زورخانه‌ای به منظور توسعه فضیلت پهلوانی در فضای فرهنگی کشور خصوصا نسل جوان، وظایفی را به تصویب می‌رساند.
الف- دلایل اهمیت ترویج فرهنگ پهلوانی
1- قدمت تاریخی فرهنگی چند هزار ساله و اصالت ایرانی این ورزش و نقش آن در تحکیم هویت ملی ایرانیان داخل و خارج کشور.
2- جذابیت، محبوبیت و مقبولیت ابعاد ظاهری و باطنی این ورزش در قومیتها و اندیشه‌های مختلف، خصوصا جوانان و تاثیرگذاری مثبت آن بر اتحاد و همگرایی ملی و دینی.
3- تأثیر اخلاقی، ارزشی و تربیتی این ورزش در جامعه، خصوصا نسل جوان و رشد و توسعه فرهنگ پهلوانی آن در برابر تهاجم فرهنگی.
4- حمایت و پشتیبانی از نیروهای مستعد ورزش پهلوانی به منظور حضور در عرصه‌های جهانی به عنوان یکی از مزیتهای فرهنگی ایران در خارج از کشور.
ب- راهکارها و وظایف دستگاهی
وزارت ورزش و جوانان:
ماده 1- با توجه به رسالت وزارت ورزش و جوانان در احیاء و رونق‌بخشی ورزش و فرهنگ پهلوانی، ضمن تدوین طرح جامع احیاء و توسعه هدفمند و زمانمند این ورزش در داخل و خارج از کشور با حفظ هویت و پیشینه بومی، سیاستها، طرحها و سرمایه‌گذاری‌های لازم در زمینه‌های مختلف (عمرانی، تجهیزاتی، تحقیقاتی، فرهنگی، تبلیغی، تسهیلاتی، تربیت نیروی انسانی)، اعطای تسهیلات و یارانه‌های مورد نیاز را برای ترویج این ورزش در بین اقشار اجتماعی مختلف از جمله کارگران، کارمندان و… با هدف قرار گرفتن این رشته جزو 5 رشته اول کشور تا پایان چشم‌انداز 20 ساله به اجرا درآورد.
ماده 2- برای توسعه ورزش زورخانه‌ای با به‌کارگیری فن‌آوری و نوآوری روشها و قالبها و با تاکید بر حفظ فرهنگ و ارزشهای اسلامی در سطح ملی برای برگزاری رقابتهای پر رونق حضور ورزشی و حضور در لیگهای برتر ورزشی مسابقات بین‌المللی اقدام گردد.
ماده 3- حمایت از توسعه همگانی، قهرمانی، حرفه‌ای و آموزش عمومی، عالی و رسمی ورزش زورخانه‌ای در جهت توسعه و بالندگی این ورزش.
ماده 4- وزارت ورزش و جوانان، موظف به زمینه‌سازی گرایش جوانان به ورزش زورخانه‌ای و فرهنگ پهلوانی از طریق تحقیقات پیمایشی و نظری در خصوص بررسی موانع و شیوه‌های جذب جوانان به ورزش پهلوانی است.
سازمان صدا و سیما:
ماده 5- سازمان صدا و سیما با استفاده از ظرفیتهای شبکه‌های ملی و به‌ویژه شبکه‌های استانی در احیاء و ترویج فرهنگ و ورزش پهلوانی به ویژه اطلاع‌رسانی (پخش زنده، انعکاس مناسب اخبار و…) تولیدات تلویزیونی (سینمایی، سریال، انیمیشن، مستند ترکیبی و…) و رادیویی در موضوع فرهنگ و ورزش زورخانه‌ای (بر پایه الگوها، پهلوانان، مضامین و…) معادل یکی از 5 رشته اول ورزشی برنامه‌ریزی و اقدام نماید.
ماده 6- سازمان صدا و سیما در برنامه‌های انتخاب و معرفی قهرمانان ورزشی استانی و ملی، پهلوانان و نخبگان این ورزش باستانی را هم مورد توجه قرار دهد.
وزارت کشور:
ماده 7- استانداری‌ها، فرمانداری‌ها، شهرداری‌ها، بخشداری‌ها و دهیاری‌های کشور موظف به حمایت مادی و معنوی در راستای توسعه و تقویت ورزش زورخانه‌ای در کنار سایر ورزشهای برتر کشور شوند.
ماده 8- نسبت به احداث زورخانه در نقشه‌های جامع شهری و ساخت زورخانه در نقاط پرجمعیت متناسب با نیاز، پیش‌بینی و اقدام گردد.
ماده 9- زورخانه‌های موجود از لحاظ هزینه‌های جاری و دریافت یارانه نقدی و تسهیلات برابر آیین‌نامه مصوب وزارت کشور تحت حمایت قرار گیرند.
وزارت راه و شهرسازی:
ماده 10- وزارت راه و شهرسازی نسبت به تقویت فرهنگ و ورزش پهلوانی در طرحهای مربوط به بازسازی بافتهای فرسوده، توسعه شهرها، ساخت و طراحی شهر و شهرکهای جدید اقدامهای لازم را در ساخت، مرمت یا احیای زورخانه پیش‌بینی و اجرا نماید.
نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران:
ماده 11- نیروهای مسلح، علاوه بر تقویت فرهنگ و ورزش پهلوانی در بین کلیه رده‌های نیروهای مسلح و اولویت قرار دادن ترویج این رشته در فعالیتهای ورزشی خود و هم‌چنین در راستای ایجاد و فعال‌سازی زیرساختهای لازم (برگزاری دورههای آموزشی، ساخت زورخانه، تربیت مربی و مرشد، شرکت در مسابقات و…) اقدامهای لازم را به عمل آورد.
سازمان بسیج مستضعفین:
ماده 12- سازمان بسیج مستضعفین، نسبت به ترویج این رشته در فعالیتهای ورزشی خود بر تقویت فرهنگ و ورزش پهلوانی در بین کلیه نواحی، حوزه ها و پایگاه های بسیج در سراسر کشور، اقدامهای لازم را در ایجاد و فعال‌سازی زیرساختهای لازم از طریق برگزاری دوره آموزشی، ساخت زورخانه، تربیت مربی و مرشد، شرکت در مسابقات و… به عمل آورد.
وزارت آموزش و پرورش:
ماده 13- ورزش پهلوانی در اولویت رشته‌های ورزشی در مقاطع مختلف مدارس پسران (ابتدایی، راهنمایی و متوسطه) مورد ترویج و آموزش قرار گیرد.
ماده 14- فرهنگ و ورزش پهلوانی در بین دانش‌آموزان، معلمین و مربیان ورزشی پسران از طریق درج در کتب درسی، فعالیتهای امور تربیتی و نیز فعالیتهای فوق برنامه و ضمن خدمت (فعالیتهایی چون بازدید از زورخانه، اجرای مراسم ورزش زورخانه‌ای، اهدای نمادها، پخش فیلم، توزیع پوستر، برگزاری مسابقات و…) معرفی و ترویج یابد.
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه آزاد اسلامی:
ماده 15- ترویج فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای در اولویتهای رشته‌های ورزشی دانشگاه‌ها و مجتمعهای دانشجویی (واحدهای تربیت بدنی و اوقات فراغت) از طریق ایجاد و فعال‌سازی زیرساختهای لازم از طریق برگزاری دورههای آموزشی، ساخت زورخانه، تربیت مربی و مرشد، شرکت در مسابقات و… قرار گیرد.
ماده 16- معرفی و توسعه علمی ورزش زورخانه‌ای و نیز تربیت نیروی انسانی مورد نیاز، خصوصا در رشته تربیت بدنی با ایجاد گرایش «ورزش باستانی» و نیز با هدایت مقالات و پایان‌نامه‌ها صورت پذیرد.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی:
ماده 17- هدایت و حمایت مادی و معنوی در راستای ترویج و آموزش فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای در زمینه‌های مطبوعاتی، رسانه‌ای، کتاب، فیلم، موسیقی، جشنواره‌ها، تحقیقات، تولید بازی‌های رایانه‌ای و هنرهای تجسمی و نمایشگاهی.
ماده 18- استفاده از ظرفیت سازمان اوقاف و امور خیریه و ستاد عالی نظارت بر کانونهای فرهنگی هنری مساجد در توسعه فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای.
ماده 19- استفاده از ظرفیت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (رایزنی‌های فرهنگی و خانه‌های فرهنگ ج.ا.ا در خارج از کشور) به منظور تقویت هويت ملی ایرانیان مقیم خارج کشور و هم‌چنین معرفی فرهنگ پهلوانی و راه‌اندازی زورخانه و انجمنهای ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای در خارج از کشور.
سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری:
ماده 20- ثبت ملی و جهانی ورزش زورخانه‌ای، ثبت ملی و حفظ زورخانه‌های کهن (با حفظ ماهیت و تصدی غیردولتی و بومی) و مساعدت جهت ایجاد موزه ورزش باستانی.
ماده 21- ایجاد بسترهای مناسب جهت بازدید گردشگران خارجی و داخلی و هم‌چنین ارایه نمایشی و آیینی این ورزش باستانی در حاشیه نمایشگاه‌های بین‌المللی مرتبط.
ماده 22- انجام تحقیقات لازم و هم‌چنین تدوین و نشر فیلم، کتاب و بروشور به زبانهای بین‌المللی جهت معرفی این ورزش تاریخی.
سازمان تبلیغات اسلامی:
ماده 23- هدایت و حمایتهای مادی و معنوی در راستای ترویج الگوهای فرهنگ پهلوانی و ارزشهای ورزش زورخانه ای از طریق مبلغان دینی در حسینیه‌ها و هیأتهای مذهبی و استادان فرهنگ و ادب در مراکز آفرینشهای ادبی و هنری حوزه هنری.
کمیته ملی المپیک:
ماده 24- کمیته ملی المپیک، ضمن عضویت فدراسیون پهلوانی و زورخانه ای جمهوری اسلامی ایران در مجمع عمومی خود، حمایتهای همه جانبه مادی و معنوی در راستای معرفی و توسعه ورزش ملی زورخانه ای و ترویج فرهنگ پهلوانی در سطح بین المللی را در اولویتهای خود قرار داده و از همه ظرفیتهای ذیربط در این خصوص استفاده نماید.
تبصره: کمیته ملی پاراالمپیک نیز در بخش معلولان و جانبازان، اقدام مشابه ماده 24 فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای را ترویج دهد.
وزارت امور خارجه:
ماده 25- وزارت امور خارجه به عنوان ابزار دیپلماسی عمومی، حمایتهای همه جانبه مادی و معنوی در جهت معرفی و توسعه ورزش زورخانه ای و ترویج فرهنگ پهلوانی در سطح بین المللی را در اولویتهای خود قرار داده و از همه ظرفیتهای ذیربط به ویژه نمایندگی های ج.ا.ا. در خارج کشور در این خصوص استفاده نماید. در ضمن هماهنگی لازم را نهادهایی چون انجمنهای دوستی و نهادهای ایرانی خارج از کشور در دستور کار قرار دهد.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی:
ماده 26- وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ضمن راه اندازی هیات پهلوانی و زورخانه ای کارگران کشور، نسبت به احداث زورخانه، تامین تجهیزات و امکانات آموزشی، تمرینی و برگزاری مسابقات با اولویت قرار دادن ترویج و رونق این ورزش در فعالیتهای فرهنگی ورزشی نهاد ذیربط با ایجاد و تقویت زیرساختها و برنامه های لازم، متناسب با وظایف خود، حمایتهای مادی و معنوی را در راستای تقویت فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای در کشور به عمل آورد.
بنیاد بین المللی غدیر و مجمع جهانی اهل بیت (ع):
ماده 27- بنیاد بین المللی غدیر و مجمع جهانی اهل بیت (ع)، متناسب با وظایف و مسوولیتهای فرهنگی، اجتماعی و دینی خود، ضمن حمایت مادی و معنوی در راستای ترویج فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای در داخل و خارج از کشور از بسترها و جاذبه های این ورزش علوی و اهل بیتی (ع) در راستای اهداف خود استفاده نماید.
سایر نهادها:
ماده 28- سایر وزارتخانه ها، سازمانها و نهادهای دولتی و خصوصی استفاده کننده از منابع دولت به ویژه وزارتخانه های جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت، اقتصاد و دارایی، نفت، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، ارتباطات و فناوری اطلاعات، نیرو، دادگستری و هم چنین کمیته امداد امام خمینی (ره)، بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، بنیاد شهید و امور ایثارگران، بنیاد ایران شناسی، مرکز رسیدگی به امور مساجد، نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه ها، مرکز مدیریت حوزه های علمیه، جهاد دانشگاهی، دانشگاه پیام نور، دانشگاه جامع علمی کاربردی و… ضمن اولویت دادن به ترویج فرهنگ پهلوانی و رونق ورزش زورخانه ای در فعالیتهای خود، حمایتهای مادی و معنوی را در راستای تقویت فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای به عمل آورند.
نظارت و پیگیری:
ماده 29- معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری، اعتبارات و پشتیبانی لازم به منظور تحقق اهداف و برنامه‌های پیش‌بینی شده در این آیین‌نامه را از طریق دستگاه های مختلف به ویژه وزارت ورزش و جوانان با تخصیص ردیف بودجه مشخص برای حمایت از برنامه های فدراسیون پهلوانی و زورخانه ای جمهوری اسلامی ایران فراهم نماید.
ماده 30- به منظور تحقق و انجام وظایف مذکور، وزارت ورزش و جوانان موظف است از طریق فدراسیون پهلوانی و زورخانه‌ای با راه اندازی ستاد ترویج فرهنگ پهلوانی، نسبت به پیگیری اجرایی شدن این آیین نامه اقدام و هر سال گزارش عملکرد نهادهای تعیین‌شده را نسبت به این مصوبه دریافت کرده و به شورای فرهنگ عمومی اعلام دارد.
ماده 31- این آیین‌نامه در یک مقدمه، دو بخش، 31 ماده و یک تبصره در جلسه 621 مورخ 1393/5/14شورای فرهنگ عمومی تصویب شد و از تاریخ تصویب، جایگزین آیین نامه قبلی مصوب جلسه 518 مورخ 1388/9/10 شورای فرهنگ عمومی محسوب می شود.
علی جنتی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و
رییس شورای فرهنگ عمومی کشور