مصوب جلسه 469 مورخ 1/8/86 شورای فرهنگ عمومی
مقدمه:
آوای رهایی‌بخش توحید،که در طول تاریخ چونان خورشیدی تابان بر تارک حیات بشر می‌درخشید، به واسطة رسالت خاتم پیامبران و افضل آنان با عصر کمال عقول و اتمام حجج پیوند خورد تا قرآن، این منظومة سترگ حیات طیبه، پیش روی حقیقت جویان عالم قرار گیرد و در سپهر فردی و اجتماعی، صراط مستقیم را عرضه نماید. سنت و عترت جاودان رسول‌اکرم و بشیراعظم (صلی‌الله علیه و اله) نیز در مقام جویبار نظری و عملی این حقیقت قرار گرفت تا در اعصار و ادوار جاهلیت، کشتی هدایت را، به رغم تلاطم ظلم و طوفان فساد، به ساحل ظهور برساند و به شب سیاه هبوط فرزند انسان خاتمه دهد.
سنگینی این بار هدایت و رشد، بر دوش مؤمنان و پیروان این آیین قرار گرفت که «امت اسلام» نامیده شدند؛ امتی که خدای واحد را می‌پرستند و به مرشدی واحد اقتدا کرده‌اند؛ کتاب حیاتشان و قبلة عبادتشان یکی است؛ تاریخ و عظمت و افتخارشان یکی است و از همین روی امت اسلام در راه اهداف الهی‌اش یک مانع داشته و دارد و آن «استکبار فی‌الارض» است که ادامه همان «استکبار شیطانی» در مقابل فرمان الهی است.
جهانی که در آن به سر می‌بریم، متأثر از خود بنیاد اندیشی انسان جدید، در برهوت بحران‌های معرفتی و فرهنگی و تمدنی، خوی استیلاگر و انحصارطلب را بیش از پیش عیان ساخته و عالم اسلامی را آماج حق‌ستیزی و جبهة عناد خویش قرار داده است؛ عالمی که متأثر از غفلت‌ها و بدعت‌ها، به جزایری چند پاره و دور افتاده از هم تبدیل شده بود. اما در طلیعة قرن چهاردهم هجری دوباره به پا خاست و متأثر از بیدارگران و بت‌شکنان بزرگی، مجدِّد و منادی و مولد معنویت و عدالت در جهان معاصر شد.
امت اسلامی امروز پیشگام حرکت تاریخ باطنی بشر است و دشمن می‌داند که اگر این پیشگامی و رشد، خودآگاهانه و اصیل در جان مسلمانان رسوخ کند و به انسجام اسلامی منتهی گردد هیچ قدرت زمینی و بشری یارای دفاع در برابر آن حرکت را ندارد.
امروز شریان حیاتی کشورهای اسلامی نیازمند ورود خون همدلی و وحدت حول محور هویتی مشترک است تا قلب امت اسلامی ـ که همانا فلسطین و عراق و افغانستان و لبنان و دهها مظلمه دیگر است ـ از تپش نایستد. همان گونه که بنیانگذار انقلاب اسلامی امام خمینی فرمودند : «من به صراحت اعلام می‌دارم که جمهوری اسلامی ایران با تمام وجود برای احیای هویت اسلامی مسلمانان در سراسر جهان سرمایه‌گذاری می‌کند».
لذا در اصل یازدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می‌خوانیم که : «به حکم آیة کریمة ان هذه امتکم امة واحد و انا ربکم فاعبدون» همة مسلمانان یک امت‌اند و دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است سیاست کلی خود را بر پایه ائتلاف و اتحاد ملل اسلامی قرار دهد و کوشش پیگیر به عمل آورد تا وحدت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام را تحقق بخشد».
در همین راستا سال 1386 از سوی رهبر فرزانة انقلاب به عنوان سال «اتحاد ملی و انسجام اسلامی» نامگذاری شد تا در مقابل سیاست‌های وحدت شکن صهیونیزم جهانی و امپریالیسم بین‌الملل، استراتژی‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی نظام یک بار دیگر از این زاویه مورد توجه قرار گیرد. بی‌شک نهادهایی که مستقیماً متولی این حوزه می‌باشند تلاش‌های بسیاری در این حوزه به ثمر رسانیده‌اند. لیکن راهکارهای فرهنگی، که در ادامه می‌آید، برنامههایی مضاعف است که حاصل توجه شورای فرهنگ عمومی کشور به این مهم بوده است.
در راستای تقویت و اعتلای انسجام و همسویی مسلمانان شایسته است که هر سه سطح داخلی، جهان اسلام و عرصة بین‌المللی مورد توجه قرار گیرد. همچنین نسبت به هر سه نوع مخاطب؛ یعنی عموم مردم، سیاستمداران و اندیشمندان راهکار ارائه شود. این برنامه‌ها در ابعاد تبلیغی ـ ترویجی، علمی ـ پژوهشی و راهبردی ـ استراتژیک می‌تواند ما را به چشم‌انداز انسجام اسلامی، که آرزوی همة مصلحان بیدار مسلمان در طول تاریخ پس از بعثت بوده است، بیش از پیش نزدیک سازد که در این صورت راه عزت، سعادت و اعتلای جهان اسلام هموار خواهد شد که «انّ العزة لله و لِرسوله و للمومنین... ».
فصل اول: اصول و مبانی انسجام اسلامی
1- اسلام
2- قرآن کریم
3- سنت و سیرة پیامبر اعظم(ص)و اهل بیت
4- کعبه، به عنوان نماد مشترک جهان اسلام؛ و مراسم عبادی ـ سیاسی حج، به عنوان همگرایی و برابری و برادری مسلمین
5- توجه به فلسطین و تلاش برای آزادی کامل بیت المقدس
6- تأکید بر اشتراکات اساسی مذاهب اسلامی، طبیعی دانستن و به رسمیت شناختن سلایق، همراه با احترام به مقدسات مذاهب مختلف اسلامی
7- تأکید بر تاریخ مشترک جهان اسلام و معرفی مفاخر و دستاوردهای فرهنگی ـ تمدنی کشورهای اسلامی
8- پرهیز از تعصبات قومی و مذهبی و دامن زدن به اختلافات
9- تأکید بر ارتباطات علمی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشورها و ملل مسلمان در راستای همگرایی بیشتر مسلمانان
10-حمایت و تقویت شخصیت‌ها، مؤسسات و سازمان‌هایی که به تقریب مذاهب اسلامی کمک می‌کنند.
فصل دوم : وظایف دستگاه ها و نهادها در راستای تقویت و تحکیم انسجام اسلامی
ماده 1- سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
الف- برگزاری جشنوارة فرهنگی ـ هنری
ب ـ تدوین و انتشار اطلس فرهنگی جهان اسلام، در راستای انسجام و همگرایی جهان اسلام
ج- حمایت از پژوهشهای مرتبط با اتحاد و انسجام اسلامی در دیگر کشورها
د- جمعآوری اطلاعات مربوط به آثار هنری، فرهنگی، کتب، نشریات و راهاندازی کتابخانة تخصصی و سایت علمی ـ فرهنگی انسجام اسلامی
هـ ـ برگزاری همایش‌های داخلی و بین‌المللی، نشست‌های تخصصی، هفته‌های فرهنگی، همایش‌های علمی ـ فرهنگی، بزرگداشت منادیان وحدت و همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی در زمینه انسجام اسلامی
و ـ اعطای جایزة ویژة انسجام اسلامی، به طور سالیانه، به فعالان فرهنگی و هنری جهان اسلام
ز- حمایت از سازمانهای مردم نهاد کشورهای اسلامی فعال در حوزة انسجام اسلامی
ماده 2- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
الف - ساخت سمفونی انسجام اسلامی و توزیع آن در مراکز فرهنگی داخل و خارج از کشور
ب ـ حمایت از کتب، نشریات و تولیدات سمعی ـ بصری و مؤسسات و مراکز فرهنگی فعال مرتبط با موضوع در قالب ارائة یارانه خرید، تسریع صدور مجوز و...
ج ـ برگزاری نمایشگاه تخصصی کتاب انسجام اسلامی و قدردانی از ناشران و مؤلفان برتر
د ـ هماهنگی با نشریات و تولیدات سمعی و بصری درخصوص طرح مسایل مربوط به انسجام اسلامی
هـ اختصاص بخشی از جشنوارههای فیلم، تئاتر، موسیقی دههفجر انقلاب اسلامی به موضوع انسجام اسلامی
و ـ پوشش خبری فعالیت‌های کشورهای اسلامی مرتبط با موضوع انسجام اسلامی
ز ـ حمایت از ترجمه و انتشار کتب با موضوع انسجام اسلامی که از سوی نویسندگان جهان اسلام در خارج از کشور تهیه می‌شود.
ح ـ حمایت از پژوهشهای مرتبط با انسجام اسلامی توسط پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات
ماده 3- مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی
الف – بررسی علمی ـ تخصصی راهکارهای تقویت مذاهب اسلامی و ایجاد زمینههای بیشتر انسجام، همبستگی و وحدت در جهان اسلام
ب ـ استفاده از دستاوردهای تحقیقاتی مراکز داخلی و خارجی در راستای انسجام اسلامی و تبلیغ و معرفی آنها با رویکرد پرهیز از تعصبات و افراط‌گرایی
ج ـ تقویت سایت مجمع و انعکاس و معرفی منابع تخصصی مرتبط با موضوع در آن
د ـ اتخاذ تمهیدات لازم برای تصویب منشور انسجام اسلامی و تأیید آن از سوی اشخاص و مراجع معتبر جهان اسلام
هـ ـ تلاش در راستای نشر فرهنگ تقریب و توسعة اندیشه انسجام اسلامی از طریق برگزاری اجلاس‌‌های داخلی و بین‌المللی
و ـ تخصیص جایزه برای بهترین اثر در راستای تقریب و انسجام اسلامی
ز ـ توسعه فعالیت‌های دانشگاه مذاهب اسلامی وابسته به مجمع التقریب در راستای تحقق انسجام ، تقریب و وحدت اسلامی
ماده 4- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
الف- سفارش و حمایت از پایاننامههای مقاطع تحصیلات تکمیلی درخصوص انسجام اسلامی
ب- انجام پژوهشهای علمی و انتشار فصلنامة علمی ـ تخصصی انسجام اسلامی و توزیع آن در مراکز علمی دنیای اسلام
ج- فراهم ساختن زمینههای لازم به منظور ارتباط بیشتر محققان جهان اسلام از طریق برنامههای تبادل استاد و دانشجو، تفاهم نامة همکاری، تشکیل انجمن استادان و دانشجویان پژوهشگر جهان اسلام و...
د- راهاندازی سایت علمی ـ تخصصی در حوزة انسجام اسلامی
هـ ـ راهاندازی رشته و گرایش مطالعات جهان اسلام در یکی از دانشگاههای شهر تهران
ماده 5- وزارت امور خارجه
الف- تشکیل انجمن سفارتخانههای کشورهای مسلمان مستقر در تهران جهت عملیاتی نمودن برنامههای انسجام اسلامی
ب ـ هماهنگی با کشورهای اسلامی برای تصویب و تبلیغ یک نماد مشترک برای کشورهای اسلامی
رصد و تجزیه و تحلیل تحولات مربوط به همکاری کشورهای اسلامی و انسجام اسلامی و ارائه آن به مبادی ذی‌ربط
د ـ پیگیری ایجاد ساختارها و سازمانهای مشترک اسلامی نظیر پول مشترک، نظام حقوقی مشترک، بازار اقتصادی مشترک
ماده 6 - وزارت آموزش و پرورش
الف- بررسی و تجزیه و تحلیل محتوایی کتابهای درسی جهان اسلام و ارائه پیشنهاد درخصوص تصحیح نکته‌های منفی و نادرست نسبت داده شده به فرقه‌ها و مذاهب اسلامی
ب ـ برگزاری المپیادها و مسابقات دانشآموزی با مشارکت کشورهای اسلامی
ج ـ معرفی شخصیت‌ها و مفاخر فرهنگی ـ تمدنی جهان اسلام در کتب درسی
ماده 7- سازمان تربیت بدنی
الف- برگزاری مسابقات و تورنمنتهای داخلی و خارجی مشترک با کشورهای اسلامی در سطوح نوجوانان، جوانان و بزرگسالان
تأسیس و راهاندازی اتحادیه، فدراسیونها و باشگاههای ورزشی کشورهای جهان اسلام
اعزام تیمهای ورزشی به کشورهای مسلمان
معرفی قهرمانان و پهلوانان جهان اسلام
ماده8- سازمان صدا و سیما
الف ـ راه اندازی شبکة اختصاصی ماهواره‌ای برای جهان اسلام، به زبان‌های اصلی جهان اسلام، در راستای معرفی معارف و آموزه‌های اسلامی و تقویت انسجام اسلامی و مقابله با شبهات دربارة اسلام و مسلمانان
ب ـ معرفی و ترویج اشتراکات فرهنگی و دینی کشورهای اسلامی در شبکههای مختلف، به خصوص شبکههای برون مرزی
ج ـ برگزاری میزگردها و گفتگو با متفکران جهان اسلام درخصوص راهکارهای تقویت انسجام اسلامی
د ـ استفاده از ظرفیت شبکههای ماهواره‌ای سازمان برای تقویت و تحکیم انسجام اسلامی
هـ ـ معرفی تاریخ، تمدن و شخصیت‌های جهان اسلام
و ـ ترویج روحیة احترام به جوامع مسلمان و اطلاعرسانی درخصوص نقاط قوت موجود در فرهنگ کشورهای مسلمان
تشریح دستاوردهای اتحاد و انسجام اسلامی
ح ـ تهیة برنامههایی از قبیل جشنها، آیینها و مراسم برای معرفی کشورهای اسلامی
ط ـ انتشار اخبار جهان اسلام مرتبط با انسجام اسلامی
ماده 9- سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
الف- انعقاد قراردادهای گردشگری با کشورهای مسلمان
معرفی جاذبهها و مراکز فرهنگی کشورهای مسلمان
حمایت از مؤسسات و مراکز فرهنگی فعال در حوزة انسجام اسلامی
دـ زمینهسازی برای تسهیل بازدید گردشگران مسلمان از اماکن فرهنگی ایران
ماده 10- مرکز جهانی علوم اسلامی
الف- اهتمام به پذیرش طلاب اهل سنت کشور و سایر کشورهای اسلامی
حمایت از پایان نامه‌ها و پژوهشهای مرتبط با موضوع، که توسط طلاب داخلی و خارجی انجام می‌شود.
انجام پژوهشهای علمی در خصوص ظرفیت ها و تأکیدهایی که تشیع بر انسجام اسلامی دارد.
ماده 11- سازمان حج و زیارت و بیت مقام معظم رهبری
الف- تولید و انتشار جزوه و منابع مرتبط با انسجام اسلامی به زبان ملل مسلمان و توزیع آن در ایام برگزاری حج
ب- برگزاری همایش‌های مرتبط با انسجام اسلامی در ایام حج
ج ـ زمینه سازی برای ارتباط مداوم متفکران و فعالان حوزة انسجام اسلامی با همکاری مراکز داخلی و خارجی
فصل سوم:سازمان اجرایی و نظارت بر فعالیت ها
ماده 12- در راستای هماهنگی دستگاه‌های فوق‌الذکر، کارگروهی مرکب از رؤسا یا نمایندگان تام الاختیار این دستگاه‌ها تشکیل می‌شود.
ماده 13- ریاست کارگروه بر عهدة رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی خواهد بود و دبیرخانة مربوط در دبیرخانة شورای فرهنگ عمومی تأسیس می‌شود.
ماده 14- کلیة دستگاه‌های مذکور موظف‌اند گزارش اقدامات انجام شده را هر شش ماه به دبیرخانة مربوط ارائه نمایند.
ماده 15- کارگروه مربوط نیز موظف است پس از جمع بندی و بررسی کارشناسی فعالیت‌ها، گزارش خود را به صورت سالیانه به شورای فرهنگ عمومی ارایه دهد.
این مصوبه برای تصویب نهایی به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال گردیده و برای اجرا لازم است به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی برسد.