بیانیه‌ شورای‌ فرهنگ‌ عمومی‌ دربارة‌ تعلیم‌ و تربیت‌

مصوب‌ جلسه 292 مورخ  1376/12/18 شورای فرهنگ عمومی

 

‌    ‌تعلیم‌ وتربیت‌ به‌ دو حوزه‌ فرهنگ‌ رسمی‌ و فرهنگ‌ عمومی‌ تعلق‌ دارد. روابط‌ رسمی، حقوقی‌ و تشکیلاتی‌ آن‌ در فرهنگ‌ رسمی‌ و ارتباطات‌ انسانی‌ و معنوی‌ و اخلاقی‌ آن‌ درحوزة‌ فرهنگ‌ عمومی‌ قرار می‌گیرد. در این‌ راستا گروه‌ کار تعلیم‌ وتربیت‌ و فرهنگ‌ عمومی‌ دومین‌ گردهم‌آیی‌ سراسری‌ شورای‌ فرهنگ‌ عمومی‌ به‌ منظور مجهز و متخلق‌ شدن‌ جامعه‌ و فرد به‌ ارزشهای‌ اخلاقی، حسن‌ سلوک‌ با خانواده‌ و دوستان، اقتصا دمنزل، درک‌ فرهنگ‌ مصرف‌ و تولید، چگونگی‌ کاربرد اوقات‌ فراغت، بهداشت‌ زندگی‌ شخصی‌ و تربیت‌ بدنی، موارد زیر را مورد تأکید قرار داد:

1 ـ نکتة‌ اساسی‌ در تعلیم‌ و تربیت‌ تعمیق‌ و تفهیم‌ معنای‌ آن‌ در سطح‌ جامعه‌ است. بهتر است‌ که‌ به‌ جای‌ روشهای‌ محفوظاتی‌ به‌ فهم‌ و عمل‌ توجه‌ شود. همچنین‌ بین‌ عمل‌ و نظر، ترکیب‌ مناسبی‌ ایجاد شود. با فهم‌ معنی‌ و اهمیت‌ تربیت‌ معلوم‌ می‌شود که‌ تربیت‌ واقعی‌ یک‌ تربیت‌ عاملی‌ و فاعلی‌ است‌ یعنی‌ این‌ یادگیرنده‌ و مربی‌ است‌ که‌ نقش‌ سازندگی‌ خود را بر عهده‌ دارد و معلم‌ خوب‌ کسی‌ است‌ که‌ این‌ نقش‌ را می‌سازد و در این‌ راه‌ می‌کوشد.

2 ـ هر امر تعلیمی‌ یک‌ جنبة‌ تربیتی‌ و هر امر تربیتی‌ یک‌ جنبة‌ تعلیمی‌ دارد.

3 ـ بین‌ روشهای‌ آموزش‌ و پرورش‌ و نظام‌ تفکر رابطه‌ لاینفکی‌ وجود دارد که‌ در برنامه‌ریزیهای‌ مختلف‌ و سطوح‌ مختلف‌ باید مورد نظر قرار گیرد. تا جایی‌ که‌ عده‌ای‌ از صاحبنظران، تدریس‌ خوب‌ هر علم‌ را گونه‌ای‌ شبیه‌سازی‌ بین‌ تاریخ‌ آن‌ علم‌ و آن‌ رشته‌ در کلاس‌ درس‌ می‌دانند.

4 ـ بین‌ سطوح‌ مختلف‌ نظام‌ آموزش‌ و پرورش‌ از کودکستان‌ تا دانشگاه‌ و مراکز مجری‌ برنامه‌های‌ تعلیم‌ و تربیت‌ اعم‌ از دستگاههای‌ آموزش‌ و غیرآموزشی‌ در بخش‌های‌ عمومی‌ و خصوصی‌ هماهنگی‌ ایجاد شود.

5 ـ تربیت‌ معلم‌ و گزینش‌ براساس‌ عشق‌ و لیاقت‌ سبب‌ کارآیی‌ واقعی‌ و ارتقأ پایگاه‌ شغلی‌ و اجتماعی‌ و فرهنگی‌ معلم‌ می‌گردد.

6 ـ سنن‌ خوب‌ قدیمی‌ که‌ مبتنی‌ بر درونی‌ کردن‌ عمیق‌ ارزشهای‌ اخلاقی‌ و فرهنگی‌ در ارتباط‌ بین‌ استاد و شاگرد بوده‌ است، مورد توجه‌ دوباره‌ قرار گیرد. این‌ گونه‌ سنن‌ نیکو را به‌ آرمان‌ ساختن‌ یک‌ تمدن‌ خوب‌ اسلامی‌ دیگر مربوط‌ کنیم.

7 ـ دریافت‌های‌ سطحی‌ و ساده‌انگارانه‌ و یک‌ بعدی‌ از مسائل‌ و معضلات‌ آموزش‌ و پرورش‌ نتایج‌ عملی‌ مطلوب‌ نداشته‌ ونتیجة‌ فرهنگی‌ و اخلاقی‌ آن‌ نیز ممکن‌ است‌ برای‌ نسل‌ آینده‌ مناسب‌ نباشد.

8 ـ رغبت‌ها و انگیزه‌های‌ دانش‌ آموزان‌ در زمینه‌ و بستر فرهنگی‌ مناسب‌ مورد توجه‌ قرار گیرد. رعایت‌ این‌ امر برای‌ موفقیت‌ برنامه‌های‌ پرورشی‌ آموزش‌ و پرورش‌ ضروری‌ است. رغبت‌ها را اساس‌ قرار دهیم‌ که‌ بدون‌ آن‌ رشد عاطفی‌ به‌ کلی‌ مختل‌ می‌شود.

9 ـ امور تربیتی‌ مدارس‌ حد واسط‌ بین‌ فرهنگ‌ عمومی‌ و فرهنگ‌ رسمی‌ است‌ و به‌ همین‌ دلیل‌ مستلزم‌ توجه‌ و حساسیت‌ ویژه‌ای‌ است. برنامه‌های‌ تربیتی‌ در مدارس‌ بایستی‌ با توجه‌ به‌ نیازها و رغبت‌های‌ دانش‌آموزان‌ و با مشارکت‌ عملی‌ خودشان‌ تدارک‌ و تهیه‌ شود تا دانش‌آموزان‌ ضمن‌ کسب‌ تجربیات‌ مشارکتی‌ دراین‌ برنامه‌ها آماده‌ مشارکت‌ در فعالیت‌های‌ اجتماعی‌ گردند و تربیت‌ را از آن‌ خود بدانند.

‌    ‌نوجوانان‌ و جوانان‌ را دریابیم‌ و بکوشیم‌ که‌ آنها نیز ما را دریابند در آن‌ صورت‌ خود جویای‌ تجارب‌ بزرگسالان‌ و جویای‌ فهم‌ خرد جمعی‌ خواهندشد.

10 ـ رابطه‌ رسانه‌های‌ گروهی‌ با تعلیم‌ و تربیت‌ باید رابطه‌ای‌ هماهنگ‌ و تفاهم‌پذیر باشد تا از بروز تعارض‌های‌ رفتاری‌ در مخاطبان‌ این‌ دو نهاد جلوگیری‌ شود.

11ـ هراندازه‌که‌در جنبه‌های‌ تربیتی‌ کوشش‌ به‌ خرج‌ دهیم‌ دنیای‌ پرتلاطم‌ امروز و تعارض‌های‌ اجتماعی‌ شامل‌ موقعیت‌های‌ پیش‌بینی‌ نشده‌ای‌ خواهد بود. برای‌ آنکه‌ در چنین‌ موقعیت‌هایی‌ دچار عکس‌العمل‌ انفعالی‌ نشویم، چاره‌ اساسی‌ آن‌ است‌ که‌ دانش‌آموز به‌ درجه‌ای‌ ازتفکر و سنجش‌ و انتخاب‌ رسیده‌ باشد که‌ بتواند تعادل‌ عاطفی‌ و فکری‌ خود را حفظ‌ کند.

12ـ ورزش‌ و تربیت‌ بدنی‌ اهمیت‌ اساسی‌ در تعلیم‌ وتربیت‌ دارد و میدانی‌ وسیع‌ برای‌ رشد فردی‌ و اجتماعی‌ جوانان‌ و نوجوانان‌ و پرهیز از رقابتهای‌ مخرب‌ و کشف‌ خویش‌ است؛ کمک‌ کنیم‌ که‌ این‌ راه‌ هموار شود.

13ـ ارزیابی‌ و نقد مستمر و توجه‌ به‌ نظرهای‌ صاحبنظران‌ در این‌ باره‌ یک‌ نیاز قطعی‌ و دائمی‌ است‌ این‌ نقدها فقط‌ نباید متمرکز و بادیدگاه‌ متخصصان‌ مرکز کشور باشد بلکه‌ همواره‌ به‌ نظرات‌ همکاران‌ نیاز داریم.*