اساسنامه گنجینة ملی آب ایران
مصوب جلسه 401 مورخ 1376/4/31 شورای عالی انقلاب فرهنگی
فصل اول ـ کلیات
ماده 1: تعریف
به منظور حفظ ارزش‌ها، فرهنگ و تمدن غنی و گرانبهای گذشتگان کشور و ارائه تلاش بی‌وقفه و خستگی‌ناپذیر آنان در استفاده هر چه مفیدتر از آب، این نعمت حیات‌بخش الهی، مؤ‌سسه‌ای تحت عنوان «گنجینه ملی آب ایران» که از این پس گنجینه نامیده می‌شود، تحت نظارت وزارت نیرو تشکیل می‌شود.
تبصره: در کلیه مواردی که موضوع فعالیتهای گنجینه حسب تشخیص و اعلام سازمان میراث فرهنگی کشور جزو میراث فرهنگی کشور محسوب شود، اقدامات گنجینه با رعایت کامل قوانین ناظر به موضوع و با جلب نظر و نظارت سازمان میراث فرهنگی کشور انجام خواهد شد.
ماده 2: هدف
معرفی و انتقال میراث ارزشمند گذشتگان در زمینه‌های آب به نسل حاضر و آیندگان علاوه بر اطلاع از علوم، فنون و تجربیات نیاکان این کشور و ارتقأ فرهنگ عمومی می‌تواند توصیه‌هایی در انجام بهتر طرحهای عمرانی آب ارائه نموده و در حل مشکلات تأمین و نحوه بهره‌برداری از آن گامهای مؤ‌ثری را بردارد. این گنجینه، آثار و ابنیه، تأسیسات، ابزار و وسایل، مدارک و مستندات آب را از دوران قدیم تاکنون شناسایی، بررسی، گردآوری، مرمت و بازسازی و نگهداری نموده و ضمن ارائه به همگان و ایجاد انگیزة تحقیق و تتبع به تهیه اطلاعاتی به منظور مطالعه، شناخت، تجزیه و تحلیل، آموزش و بهره‌گیری از این آثار پرداخته و در چارچوب این اساسنامه فعالیت می‌نماید.
ماده 3: مرکز گنجینه
مرکز اصلی گنجینه در شهر تهران می‌باشد و گنجینه می‌تواند در سراسر کشور نسبت به ایجاد شعبه یا نمایندگی اقدام نماید.
ماده 4: مدت فعالیت گنجینه از تاریخ تأسیس نامحدود است.
ماده 5: وظایف گنجینه
ـ جمع‌آوری ، حفظ و نگهداری ابزار، اشیا، آثار، طرحها، اطلاعات و سوابق علمی، فرهنگی و تاریخی و آنچه که از پیشینیان دربارة آب و استفاده از این ماده حیاتی به جای مانده است.
ـ ارائه فعالیتها و ارج نهادن به تلاش مردمی که در طول قرون و اعصار با روشها و تدابیر هوشمندانه به حفظ واستفاده از آب و انرژی حاصله از آن کوشیده‌اند.
ـ تلاش‌درجهت انتقال‌میراث گرانبهای‌گذشتگان به نسل‌فعلی وآینده درجهت پیشرفت جامعه
ـ ارتقای آگاهی عمومی
ـ نمایش زیبایی‌های سمعی و بصری آب شامل جلوه‌های طبیعی، حالات و شکل‌های مختلف و همچنین ارائه انواع عملکردی آن
ـ ارائه فعالیتهای ارزنده بعد از انقلاب اسلامی درزمینة تأمین آب
ـ معرفی فن‌آوری صنعت آب
ـ بهره‌گیری از امکانات و تجارب گنجینه‌های ملی آب سایر کشورها
ـ فراهم نمودن امکانات لازم برای حضور در صحنه فعالیتهای فوق در سطح ملی و بین‌المللی و مبادلة اطلاعات علمی و فنی صنعت آب در زمینه‌های مورد نظر با کشورهای دیگر و مراکز علمی و تحقیقاتی جهان و همچنین سایر مواردی که در پیشبرد اهداف گنجینه مؤ‌ثر می‌باشد.
لذا وظایف گنجینه بدون اینکه منحصر به موارد ذیل باشد عبارتند از :
الف) در سطح ملی
1 ـ برنامه‌ریزی فعالیتهای سالانه گنجینه
2 ـ ایجاد گنجینه تحت عنوان گنجینه ملی آب ایران در تهران و ایجاد گنجینه‌های آب در شعب یا نمایندگیهای سایر نقاط کشور
3 ـ شناسایی، فهرست‌برداری و معرفی آثار قدیمی آب مانند قنوات، بندها، آب‌انبارها، آسیابهای آبی و سایر تأسیسات آبی که دارای ارزش تاریخی قابل ملاحظه می‌باشند.
4 ـ انجام پژوهش و تحقیقات کاربردی در متنون تاریخی و مسائل فنی تأسیسات و ابنیه آبی قدیمی به منظور بازسازی آنها
5 ـ طراحی، احیا وبازسازی ابنیة قدیمی و تاریخی ارزشمند منابع آب و آبرسانی کشور با هماهنگی سازمان ذی‌ربط جهت بهره‌برداری آبی و انرژی حاصل از آب آنها
6 ـ شناسایی، جمع‌آوری و عرضه اسناد ومدارک مربوط به فرهنگ و سنن جوامع مختلف ایرانی در ارتباط با تأمین و نحوه استفاده از آب
7 ـ حفظ و حراست مستندات، ابزار و اشیای ارزشمند تاریخی مرتبط با آب و مرمت و نمایش آنها
8 ـ برقراری ارتباط، هماهنگی و تبادل اطلاعات علمی و فرهنگی مربوط به آب با مؤ‌سسات ونهادهای ذی‌ربط
9 ـ شناسایی محققان و کارشناسان علاقمند در زمینه‌های مختلف منابع تاریخی آب و فراهم نمودن تسهیلات لازم به منظور مطالعه و پژوهش در متون قدیمی و بهره‌گیری از نظریات وتجارب آنان در بازسازی آثار تاریخی آب کشور
10 ـ تشویق و حمایت از پژوهشهای مرتبط با کشف، شناسایی و ثبت آثار تاریخی و باستانی آب و فن‌آبیاری، کنترل سیلاب و غیره
11 ـ ایجاد مراکز اسناد، بانک اطلاعات و کتابخانه مربوط به منابع تاریخی آب
12 ـ برگزاری گردهمایی‌های مرتبط با گنجینه در سطح ملی و تهیه و تدوین، چاپ و انتشار مقالات علمی و فنی معتبر ارائه شده در اینگونه گردهمایی‌ها
13 ـ برگزاری نمایشگاه‌های ادواری برای معرفی و نمایش تأسیسات آبی قدیمی و جدید در مناطق مختلف
14 ـ ارائة نحوه استفاده از آب و منابع سطحی و زیرزمینی در گذشته به منظور ایجاد انگیزه عمومی در صرفه‌جویی آب
15 ـ معرفی و نمایش پیشرفت فن‌آوری صنعت آب در عصر حاضر
16 ـ تشکیل گروههای فنی و کاری تخصصی در زمینه‌های مختلف منابع آب از جهات تاریخی آب بنا بر ضرورت
17 ـ شناسایی، بررسی و رسیدگی به ابنیه و تأسیسات قدیمی کشور که از انرژی آب و باد بهره‌برداری می‌کرده‌اند مانند آسیابهای آبی و بادی
ب) سطح بین‌المللی
1 ـ معرفی گنجینه به کشورهای جهان
2 ـ ایجاد ارتباط و مبادله اطلاعات علمی و فنی مربوط به گنجینه با کشورهای منطقه به لحاظ وجود سوابق فرهنگی و تاریخی ایران و پراکندگی آثار ، ابنیه و تأسیسات آبی ایران در این کشورها و همچنین سایر کشورهایی که در موارد مذکور غنی می‌باشند.
3 ـ برگزاری گردهمایی‌های منطقه‌ای و ارائه مقالات و متون علمی معتبر در زمینه آثار تاریخی آب کشورهای منطقه
4 ـ برگزاری گردهمایی‌های بین‌المللی در مقاطع زمانی معین در یکی از کشورها که دارای آثار غنی آب می‌باشند و شرکت دراین گردهمایی‌ها به منظور تبادل اطلاعات و تجربیات
5 ـ برقراری ارتباط با مؤ‌سسات و سازمانهای بین‌المللی ذی‌ربط به منظور تبادل اطلاعات علمی و فرهنگی
6 ـ ایجاد هماهنگی با وزارتخانه‌های امور خارجه و فرهنگ و ارشاد اسلامی و ارتباط مستقیم و مستمر با نمایندگیهای رسمی مربوطه در خارج از کشوربه منظور تحقق اهداف گنجینه در سطح بین‌الملل
فصل دوم ـ ارکان گنجینه
ماده 6: ارکان گنجینه
الف) شورا
ب) رئیس گنجینه
الف) شورا
ماده 7: شورا مرکب از نه نفر عضو به شرح زیر می‌باشد :
1. وزیر نیرو که ریاست شورا را بعهده خواهد داشت.
2. وزیر فرهنگ و آموزش عالی
3. معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست
4. معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه
5. شهردار تهران
6. معاون وزیر نیرو در امور آب
7. معاون وزیر نیرو در امور آب و فاضلاب شهری
8. رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور
9. رئیس گنجینه که دبیر شورا خواهد بود.
تبصره1 ـ در غیاب ریاست شورا یکی از اعضاءی شورا به انتخاب وزیر نیرو به عنوان قائم مقام ریاست شورا انجام وظیفه خواهد نمود.
تبصره 2 ـ در صورت عدم حضور هر یک از اعضاءی شورا یکی از معاونان آنان به عنوان نماینده تام‌الاختیار در جلسه شرکت و تصمیم‌گیری خواهد نمود.
تبصره3 ـ احکام اعضاءی شورا توسط رئیس جمهور یا معاون اول ریاست جمهوری صادر خواهد شد.
ماده 8 : شرح وظایف و اختیارات شورای گنجینه به ترتیب ذیل می‌باشد:
الف) تعیین خط مشی‌ها و سیاستهای کلی برای تحقق اهداف گنجینه
ب) تصویب دستورالعمل‌ها و آئین‌نامه‌ها
ج) تصویب ترازنامه سالانه
د) تصویب بودجه سالانه
هـ ) بررسی و اتخاذ تصمیم نسبت به مواردی که از طرف رئیس گنجینه پیشنهاد می‌شود.
و) پیشنهاد تغییر در اساسنامه شرح وظایف
ز) رسیدگی و اظهار نظر نسبت به گزارش فعالیتهای جاری و آتی گنجینه
ح) برنامه‌ریزی به منظور جلب کمک‌بخش خصوصی و دولتی اعم از نقدی، تجهیزاتی و ساختمانی به منظور تقویت بنیة مالی گنجینه
ماده 9: از نظر تسهیل در انجام امور گنجینه ، اعضاءی شورا می‌توانند اختیارات خود را جز در موارد خط مشی کلی، بودجه و پیشنهاد تغییر در اساسنامه به رئیس شورا تفویض نمایند، در این صورت تصمیمات رئیس شورا به عنوان مصوبات شورا تلقی خواهد شد.
ب) رئیس گنجینه
ماده 10: مسئولیت اداره کلیه امور گنجینه اعم از اعمال نظارتهای مالی، محاسباتی، مدیریت امور کارکنان، تشکیلات، معاملات، مخارج حفظ اموال و همچنین نظارت لازم درامور اداری، مالی، فنی و تحقیقاتی در چارچوب ضوابط و آئین‌نامه‌های مصوب شورا با رئیس گنجینه است.
ماده 11: حکم انتصاب رئیس گنجینه به پیشنهاد معاون وزیر نیرو در امور آب از طرف وزیر نیرو و رئیس شورای گنجینه برای مدت 3 سال صادر خواهد شد.
تبصره ـ انتصاب مجدد رئیس گنجینه بلا مانع است.
ماده 12: رئیس گنجینه مجری وظایف گنجینه و سایر مأموریتهایی است که شورا تعیین می‌نماید.
ماده 13: آئین‌نامه اجرایی گنجینه توسط رئیس گنجینه تهیه و برای تصویب به شورا پیشنهاد می‌شود.
ماده 14: رئیس گنجینه، موظف است براساس آئین‌نامه اجرایی مصوب شورا نسبت به انجام وظایف محوله اقدام و گزارش عملکرد را به شورا ارائه نماید.
ماده 15: رئیس گنجینه برنامه و بودجه سالانة گنجینه را برای تصویب به شورا ارائه می‌نماید.
ماده 16: رئیس گنجینه موظف است گزارش ترازنامه گنجینه را به صورت سالانه بعد از پایان سال مالی برای تصویب به شورا ارائه نماید.
تبصره ـ سال مالی از اول فروردین ماه تا پایان اسفندماه می‌باشد. به جز سال تأسیس که از تاریخ تأسیس تا پایان اسفندماه خواهد بود.
ماده 17: در غیاب رئیس گنجینه، معاون وی به قائم‌مقامی او وظایف محوله را در حدود اختیارات تفویض شده انجام خواهد داد .
ماده 18: مکاتبات اداری به امضأ رئیس گنجینه یا کسانی که از طرف وی حق امضا دارند، صادر می‌شود.
فصل سوم ـ نحوة تشکیل و ادارة جلسات شورای گنجینه
ماده 19: زمان و مکان تشکیل جلسات شورا به پیشنهاد رئیس گنجینه از طرف رئیس شورا تعیین خواهد شد و حداقل پانزده روز قبل، از طرف رئیس گنجینه به اطلاع سایر اعضاء خواهد رسید. حداکثر فاصله بین دو جلسه شورا نباید از 6 ماه تجاوز نماید.
تبصره ـ جلسات فوق‌العاده شورا بنا به ضرورت با پیشنهاد رئیس گنجینه و دعوت رئیس شورا تشکیل خواهد شد.
ماده 20: برای تشکیل جلسات حضور بیش از نصف اعضاء ضروری است و تصمیمات در هر جلسه با اکثریت آرای عده حاضر در جلسه اتخاذ خواهد شد.
تبصره ـ در صورت عدم حضور اکثریت فوق جلسه بعدی حداکثر 15 روز بعد تشکیل و رسمیت خواهد داشت.
ماده 21: اداره جلسات شورای گنجینه به عهده ریاست شورا می‌باشد.
ماده 22: شورا می‌تواند در جلسات خود از کارشناسان خبره به منظور استفاده از نظریات مشورتی آنان دعوت بعمل آورد.
ماده 23: ادارة امور دبیرخانه شورای گنجینه و پی‌گیری اجرای تصمیمات و مصوبات شورا، تهیه خلاصه مذکرات جلسات آن و تنظیم روابط بین گنجینه با سایر سازمانها و ارگانها و سایر وظایف محوله به عهده دبیر شورا خواهد بود.
فصل چهارم ـ منابع مالی و محاسباتی گنجینه
ماده 24: گنجینه دارای شخصیت حقوقی است و منابع مالی و محاسباتی آن به شرح ذیل می‌باشد:
1. درآمد حاصل از ورودیه گنجینه‌ها
2. کمکهای مالی و تجهیزاتی بخش دولتی و خصوصی
3. درآمد حاصل از فروش تولیدات علمی، فرهنگی و پژوهشی
4. درآمد ناشی از ارائه خدمات مشاوره‌ای، فنی و آموزشی
5. سایر درآمدهای متفرقه
ماده 25: کلیه چکها و اسناد و اوراق مالی باید به امضای رئیس و مسئول مالی گنجینه و یا نمایندگان تام‌الاختیار آنها برسد.
ماده 26: بودجه مورد نیاز سالانه گنجینه شامل هزینه طرحها و اجرای آنها، هزینة جاری، هزینه برگزاری و شرکت در گردهم‌آیی‌های داخل و خارج کشور، حضو عضویت در انجمن بین‌المللی گنجینه(I.C.O.M) و سایر انجمن‌ها و سازمانهای بین‌المللی مرتبط، حق‌التحریر، حق‌التألیف، حق‌الترجمه، هزینه‌های مربوط به خرید ، چاپ و انتشار نشریات و جزوات علمی و سایر هزینه‌های مورد نیاز می‌باشد.
ماده 27: هزینة طراحی و احداث گنجینه و همچنین بازسازی و احیای ابنیه آبی تاریخی کشور پس از اتمام مطالعات وتکمیل طرحها برآورده شده و توسط رئیس گنجینه به شورا ارائه خواهد شد و هزینه‌های فوق‌الذکر پس از تصویب شورا از طرف ریاست شورا برای اجرا به رئیس گنجینه ابلاغ می‌شود.
فصل پنجم ـ تغییرات و تصویب اساسنامه
ماده 28: هر گونه تغییر در مفاد این اساسنامه با پیشنهاد شورای گنجینه و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی بعمل خواهد آمد.
ماده 29: این اساسنامه در 29 ماده و 8 تبصره در جلسه چهارصدویک مورخ 76/4/31 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید.