بیانیه شورای فرهنگ عمومی دربارة حضورتیم ملی فوتبال ایران در جامجهانی 1998 فرانسه
حضور شکوهمند جوانان زبده و ورزشکاران عزیز ایران در جامجهانی فوتبال فرانسه ، گواه روشن تلاش همه جانبه و مؤثر ملت ایران در راه تعالی و بهروزی است.
شورای فرهنگ عمومی کشور به مثابه ناظر تحولات فرهنگی و اجتماعی کشور ضمن ارج نهادن بر تلاش ورزشکاران و همراهی با احساسات پاک و بیشائبه فوتبال دوستان و مردم شریف ضروری میداند ارزیابی ودیدگاه خود را نسبت به موضوع در اختیار صاحبنظران، رسانههای عمومی و مراکز ورزشی، فرهنگی و تبلیغاتی فعال دراین زمینه قرار دهد.
مطالعه و بررسی پیرامون ابعاد مختلف پدیده فوتبال و استقبال از آن به منزلة یک پدیدة فرهنگی و اجتماعی طی سال گذشته و به ویژه پس از راهیابی تیم ملی فوتبال به جامجهانی 1998 از سوی شورا گسترش یافت و موضوع درگروههای علمی و مشورتی و جلسات متعددی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعات و بررسیها نشان میدهد که:
وجود پدیدة تماشاگری و خیل عظیم مخاطبان مستقیم و غیرمستقیم رویدادهای ملی فوتبال و به رسمیت شناخته شدن این ارتباط از سوی رسانههای عمومی رسمی و غیررسمی، فوتبال را درکشور مابه سان یک مقولة فرهنگی در ارتباط مستقیم با فرهنگ عامه قرار داده است. این مقولة فرهنگی از طریق رسانهها فضای جدیدی را شکل میدهد که عرصة تجربیات مشترک ملی و بازنمایی باورهای خاص فرهنگی است. این فضای جدید مرزهای معمول مشارکت مردم در پدیدة فوتبال نظیر جوان بودن، فوتبال دوست بودن، مردمی بودن و اوقات فراغت بیشتر داشتن را در مینوردد و گروههای عظیمی را واردفضای جدید میسازد.
بنظر میرسد که انتظارات و توقعات ناظران غیرحرفهای فوتبال و کسانی که به اقتضای فضای جدید ساخته شده پیرامون یک رویداد به اظهار نظر میپردازند به مراتب بیش از کسانی است که به طور روزمره فوتبال را دنبال میکنند. از این رو در رویدادهای مهم طیف گستردهای از انتظارات غیرواقع بینانه و گاه خودبینانة فضای فرهنگی کشور را فرا میگیرد.
همچنین ناظران و مشارکت کنندگان جدید که بانوان بخش عمدهای از آنان را تشکیل میدهند، بیش از علاقهمندان همیشگی فوتبال به ارزیابیهای غیرمحسوس نظیر شانس، تقدیر و اقبال و عوامل ماورایی پناه میبرند و بدین ترتیب به فضای روانی ملتهبی دامن میزنند که در پیروزی یا شکست، بر جامعه سایه میافکند. فضای روانی ملتهبی که در پیش یا پس از پیروزی یا شکست میتواند، محل مناسبی برای بروز برخی کلیشههای سادهسازانه سیاسی یا مذهبی باشد.
تحلیل محتوایی مطبوعات از منظر نحوة نگاه نویسندگان به علل پیروزی یا شکست که به سفارش شورای فرهنگ عمومی صورت گرفته حاکی از این نکته است که تحلیل ورزش در فضای جدید حاصل از یک رویداد ملی، آوردگاهی است برای طرح باورهای عمومی که به ارزیابی هویت، توانمندی و منش ملی میانجامد. بدین ترتیب مصاف ورزش مبدل به فرصتی برای مواجهه ما و دیگران میشود. مواجههای که گاه در قالب ارزیابی منفی از خود و انکار خویشتن رخ مینماید و گاه در قالب خودستایی ساده لوحانهای که همة مشکلات را برگردن عاملی نظیر مدیریت یا امکانات قرار میدهد.
روشن است که رواج این باورهای کلیشهای از مواجهه ما ودیگران آنگاه که با پیشفرضهای پیش گفتة سیاسی و مذهبی در هم میآمیزد اثر ماندگاری بر ذهنیت جوانان خواهد نهاد که هماکنون بحران هویت خویش را پشت سر مینهند.
در چنین فضای پرالتهاب و حساسی که بدان به اجمال اشاره شد؛ هوشیاری رسانههای عمومی، مفسران، منتقدان و مدیران ورزش کشور نقش مؤثری در سلامت فضای روانی جامعه خواهد داشت. براساس آنچه گفته شد شورای فرهنگ عمومی بر موارد زیر تأکید میکند:
1 ـ مردم ایران به خوبی واقفند که جریان ورزش قهرمانی و ورزش حرفهای دردنیای توسعه یافته و سرمایهداری از ورزش بهعنوان ابزار سلامت جسم و روان فراتر رفته و تبدیل به نوعی فعالیت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ـ تفریحی در خدمت اهداف سیاستگذاران آن جوامع درآمده است. حضور جمهوری اسلامی ایران در مرحلة نهائی جامجهانی فوتبال نشانهای از توانمندی بالقوة ورزش ما در عرصة این رقابتهاست. این حضور با زحمات طاقت فرسای مجموعة دستاندرکاران و ورزشکاران حاصل آمده است و قابل تحسین و تمجید فراوان میباشد. به همین دلیل نفس حضور کشور ما در جامجهانی فرانسه خود یک پیروزی ارزشمند و افتخارآمیز باقی خواهد ماند.
2 ـ اینکه که به یمن زحمات و تلاش مجموعة ورزشی کشور این مهم حاصل شده است به جهت حفظ دستاورد و تقویت روحی تیم ملی، ضمن درخواست از مردم شریف و ورزش دوست به جهت همراهی و همدلی روحی ـ معنوی با مجموعة تیم، فرزندان میهن خویش را یاری نموده و با متوازن نمودن خواستهها و آرزوها با مقیاس و معیارهای واقعی بکوشند زمینههای اطمینان و آرامش خاطر بازیکنان را فراهم آورند و به خاطر داشته باشند که اگر چه پیروزی شیرین و شادی بخش است ولی مهم، تجلی اخلاق ورزشکارانه دراین میادین است.
3 ـ افکار عمومی کشورمان به حق و با حساسیت و دقت، مسائل مربوط به حضور موفق تیم فوتبال را تعقیب مینماید و رسانههای جمعی خصوصاً صداوسیما نقش مهمی را در ارائه اطلاعات صحیح و منطقی از این رویداد بزرگ ورزشی به عهده دارد.
4 ـ از کلیه نشریات ورزشی انتظار دارد که ضمن ارائه آخرین اخبار و تحلیل واقعی این رویداد مهم ورزشی از ایجاد توهمات و توقعات دور از ذهن و همچنین از ایجاد اشتهای کاذب برتری طلبی غیرواقعبینانه و درج مطالب جنجالی اجتناب نموده و نتایج حاصل از بازیها را صرفاً در قالب رویداد ورزشی تبیین و تحلیل نمایند.
5 ـ مردم شریف کشور هوشیار باشند که فتنه انگیزان و توطئهپردازان از طریق نشر اکاذیب و شایعات، ایجاد اختلاف در صفوف ورزشکاران و دستاندرکاران ورزش و جدایی بین ورزشکاران و مردم میکوشد و تلاش مینماید چهرة فرهنگی و اخلاقی ورزش و ورزشکاران میهن اسلامی را در پوشش شایعات و تبلیغات کذب تیره کند و بهرهگیریهای سیاسی خود را از این عرصه بدست آورد.
6 ـ در فرهنگ عمومی مردم ما، تلفیق بین اخلاق و ورزش همواره وجود داشته و نفی خودبزرگبینی، نخوت و جلوگیری از بروز خودخواهی و خودنمایی با فعالیت جوانمردانه ورزشی حاصل شده است. در فرهنگ ما معیار ارزیابی ورزش و ورزشکاران در برتری اخلاقی ورزشکاران است و علیرغم نگاه مادی جهان و سرمایهداری به ورزش، فرهنگ ما ورزش را عرصة فعالیت سالم معنوی و جسمی میداند و از سوداگری و منفعت طلبی و تخدیر افکار به کمک ورزش دوری میکند.
7 ـ همة ما باید بکوشیم تا در این میدان حضور فرهنگی داشته و با تلاش مجموعة ورزشی کشور و همراهی و همدلی آحاد مختلف مردم ایران، شاهد سربلندی ورزش و ورزشکاران میهن عزیزمان در حوزههای مختلف اخلاقی و فرهنگی باشیم.