ضوابط و مقررات تأسیس مراکز، مؤ‌سسات، کانون ها وانجمن‌هایفرهنگی و نظارت بر آنها
مصوب 1375/8/8 شورای عالی انقلاب فرهنگی
به استناد اهداف و وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی، به ویژه بندهای 2 و 3 و 4 و تبصره بند 3 از قسمت (ب) ، مصوبه مورخ 64/12/5 شورای عالی به منظور تحقق اهداف و اجرای وظایف قانونی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مصوب 65/12/12 خصوصاً 24ـ 23ـ 22ـ 19ـ 17ـ 16 ماده 2 قانون، ضوابط و مقررات تأسیس مراکز، مؤ‌سسات، کانونها وانجمن‌های فرهنگی و نظارت بر فعالیت آنها بدین شرح تصویب می‌شود:
فصل اول ـ کلیات و تعاریف
ماده 1: مراکز، مؤ‌سسات، کانونها و انجمن‌های فرهنگی، تشکیلاتی است که با اهداف و مقاصد فرهنگی اعم از انتفاعی یا غیرانتفاعی (بر طبق ماده 584 قانون تجارت و آیین‌نامه اصلاحی ثبت تشکیلات و مؤ‌سسات غیرتجاری مصوب 1337) و براساس شرایط مندرج در این ضوابط به مسئولیت اشخاص حقیقی یا حقوقی اعم از دولتی، عمومی و خصوصی، افراد واجد شرایط برای فعالیت در یک یا چند قلمرو فرهنگی، هنری و سینمایی و مطبوعاتی با سرمایه ایرانی تشکیل می‌دهند و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز تأسیس، نظارت بر فعالیتها و انحلال آنها را صادر می‌کند.
تبصره 1 ـ مراکز، مؤ‌سسات، انجمن‌ها و کانون‌های علمی و تحقیقاتی از شمول این مصوبه خارج است.
تبصره 2 ـ مراکز، مؤ‌سسات، انجمن‌ها و کانون‌های فرهنگی و هنری دولتی یا وابسته به دولت بر اساس ضوابط دیگری تأسیس خواهد شد و از شمول این مصوبه خارج است.
تبصره 3 ـ مراکزی مانند عکاسی‌ها، کتابفروشی‌ها، تکثیر و فروش نوار و همچنین مراکز تکثیر و وابسته به صنعت چاپ از شمول این مصوبه خارج است.
ماده 2: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر طبق مقررات و شرایط مندرج در این ضوابط پس از بررسی صلاحیت مؤسس یا مؤسسان ومدیر مسئول و با توجه به اهداف و موضوعات فرهنگی مندرج در اساسنامه آنها که مصادیق و قلمرو آن حسب مورد از سوی وزارتخانه مشخص خواهد شد نسبت به صدور مجوز تأسیس تصمیم خواهد گرفت.
ماده 3: تأسیس مراکز فرهنگی اقلیتهای دینی رسمی کشور در محدوده امور آن اقلیت، منوط به اخذ مجوز این ضوابط است.
ماده 4: تأسیس مراکز فرهنگی موضوع این ضوابط از طرف سفارت‌خانه‌های کشورهای خارجی و سازمانهای آزادیبخش یا اشخاص غیرایرانی با رعایت قوانین راجع به خارجیان مقیم ایران و تأیید وزارت امور خارجه طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که به تصویب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد رسید.
ماده 5: اهداف فرهنگی مصرح در اصول سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران الهام بخش فعالیتها و هدفهای پیش‌بینی شده در اساسنامه مراکز، مؤ‌سسات و کانونها و انجمن‌های فرهنگی است و این قبیل مراکز باید در اساسنامه تنظیمی به رعایت کامل قوانین ومقررات نظام جمهوری اسلامی ایران و ضوابط فرهنگی ملزم شوند و فعالیت آنها منافاتی با مبانی فرهنگ عمومی نداشته باشد.
فصل دوم ـ شرایط مؤسسان و مدیر مسئول
ماده 6: مؤسس یا مؤسسان و مدیر مسئول تشکیلات فرهنگی موضوع ماده 1 باید واجد این شرایط باشند:
1. تابعیت جمهوری اسلامی ایران
2. نداشتن سوء پیشینه کیفری مؤ‌ثر به تأیید مراجغ ذیربط و برخورداری از حسن شهرت
3. محجور نبودن و عدم ورشکستگی به تقلب و تقصیر
4. دارا بودن 25 سال سن ومتأهل بودن
5. انجام خدمت وظیفة عمومی و یا ارائه برگ معافیت دائم
6. داشتن امکانات کافی مناسب به تشخیص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
7. داشتن مدرک کارشناسی یا معادل آن به تشخیص مراجع ذیربط
8. داشتن 6 ماه سابقه مؤ‌ثر فعالیت در مؤ‌سسات و مراکز فرهنگی چند منظوره (برای متقاضی مراکز چند منظوره)
ماده 7: کارگزاران نظام گذشته اعم از نخست وزیران، وزیران، استانداران، امرای ارتش و ژاندارمری، رؤ‌سای سازمانهای دولتی، نمایندگان مجلسین، سفرا، فرمانداران، شهرداران، رؤ‌سای انجمن‌های شهر و شهرستان تهران و مراکز استان‌ها و اعضاءی ساواک، رؤ‌سای حزب رستاخیز در تهران و استان‌ها و شهرستانها و وابستگان رژیم سابق که در فاصله زمانی پانزدهم خرداد 1342 تا بیست و دوم بهمن 1357 در آن مشاغل بوده و همچنین کسانی که در این مدت از طریق مطبوعات ، رادیو، تلویزیون یا سخنرانی در اجتماعات، خدمتگزاران تبلیغاتی نظام گذشته بوده‌اند و همچنین توطئه‌گران و اقدام‌کنندگان علیه اسلام و جمهوری اسلامی ایران، از تأسیس مراکز فرهنگی موضوع این ضوابط محرومند.
ماده 8: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با مصاحبه‌ها و بررسیهای لازم و کافی ظرف یک ماه درباره تأیید صلاحیت یا عدم پذیرش تقاضا اعلام نظر خواهد نمود و در صورت اعلام موافقت اصولی با تقاضا، مؤسس یا مؤسسان موظفند در مدت یک ماه از تاریخ اعلام نسبت به ارائه اساسنامه و تحقق شرایط مندرج در آن که در این ضوابط به آن تصریح شده اقدام نمایند.
ماده 9: مؤسس یا مؤسسان در قبال سیاستهای فرهنگی و خط مشی کلی و مدیر مسئول در قبال فعالیتها و امور اجرایی مرکز فرهنگی مسئولند و وظایف و مسئولیتهای هر یک باید به تفکیک اساسنامه پیشنهادی منظور شود.
فصل سوم ـ شرایط و ضوابط مندرج در اساسنامه
ماده 10: اساسنامه مرکز فرهنگی موضوع این آیین‌نامه باید واجد این نکات باشد :
1 ـ ذکر اهداف فرهنگی و مصادیق فعالیتها و انطباق آنها با شرایط مندرج در این ضوابط و شیوه نامه‌های صادر شده در محدوده وظایف و اختیارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
2 ـ ذکر نام و نوع فعالیت (غیرتجاری انتفاعی یا غیرانتفاعی) تابعیت و سرمایه و مدت فعالیت والتزامات قانونی مرکز فرهنگی
3 ـ ارکان و تشکیلات مرکز (مؤسس یا مؤسسان ، هیأت مدیره و مدیر عامل یا مدیر مسئول، مجامع عمومی و نحوه تشکیل جلسات و رسمیت آنها و نصاب مقرر بر رأی تصمیم‌گیری با تعیین حدود و وظایف و اختیارات و مسئولیتهای هر یک به تفکیک)
4 ـ سرمایه اولیه و منابع تأمین درآمد و دارایی و وضع امور مالی و محاسباتی و نحوه تقسیم سود (در مورد مراکز انتفاعی) یا تخصیص درآمدها (در مورد مراکز غیرانتفاعی) و چگونگی تأمین هزینه‌ها و زیانهای احتمالی
5 ـ چگونگی اداره و عضوپذیری مراکز فرهنگی در آینده
6 ـ شرایط انحلال و تعیین تکلیف اموال مرکز فرهنگی پس از انحلال
7 ـ سایر شرایط و ضوابط با توجه به ضوابط و اهداف فرهنگی و براساس مقررات حاکم بر مؤ‌سسات غیرتجاری که با مقاصد فرهنگی و در قلمرو یک یا چند فعالیت پیش‌بینی شده در ماده یک فعالیت می‌کنند.
تبصره1 ـ اساسنامه پیشنهادی متضمن موارد یاد شده در ماده 10 باید در دو نسخه تنظیم و به همراه صورت جلسات پس از امضأ به تأیید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برسد.
تبصره2 ـ در انجمن فرهنگی (ادبی، هنری) که نوع فعالیت آنها غیرانتفاعی است تعداد مؤسسان نباید از سه نفر کمتر باشد. ولی در مؤ‌سسات فرهنگی که در قلمرو یک فعالیت فرهنگی تأسیس می‌شوند تعداد مؤسسان نباید از تعداد فعالیتهای فرهنگی پیش بینی شده در اساسنامه آنها کمتر باشد.
فصل چهارم ـ نحوه بررسی تقاضای تأسیس و نظارت برمراکز فرهنگی و چگونگی رسیدگی به تخلفات
ماده 11: به منظور بررسی تقاضاهای دریافتی و تحقیق و رسیدگی به صلاحیت متقاضیان و مدیران مسئول و صدور موافقت اصولی تأسیس مراکز فرهنگی و نظارت بر عملکرد آنها و نیز رسیدگی به موارد تخلف و تعلیق یا لغو جواز صادر شده هیأتی به تشخیص وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی متشکل از افراد و مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متشکل از افراد و مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تحت عنوان هیأت رسیدگی به امور مراکز فرهنگی تشکیل می‌شود.
1. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی یا نماینده تام‌الاختیار وزیر (رییس هیأت)
2. معاونان امور فرهنگی، هنری، مطبوعاتی، سینمایی و سمعی و بصری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
3. سه نفر از صاحبنظران امور هنری، فرهنگی و سینمایی به انتخاب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
ماده 12: اعضاءی هیأت با حکم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی منصوب می‌شوند و مدت عضویت افراد منتخب 2 سال و تجدید انتخاب آنان برای دوره‌های بعدی بلامانع است.
ماده 13: جلسات هر15 روز یکبار تشکیل خواهد شد، دعوت از اعضاء و تنظیم دستور جلسه و تهیه صورتجلسات و امور اجرایی هیأت نسبت به پذیرش تقاضاها و بررسی مدارک و طرح شکایات را دبیر هیأت که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به این سمت منصوب می‌کند انجام خواهد داد و دبیرخانه هیأت به تعداد کافی کارمند دفتری و کارشناس امور حقوقی و فرهنگی خواهد داشت.
تبصره ـ مصوبات با امضأ رئیس هیأت ابلاغ می‌شود.
ماده 14: دبیر هیأت تقاضاهای دریافتی را پس از امضای اعضاء و تصویب و تأیید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ، تصمیمات را رییس هیأت ابلاغ خواهد کرد.
پروانه فعالیت مراکز، مؤ‌سسات، کانونها و انجمن‌های فرهنگی با امضای وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر می‌شود.
ماده 15: به تخلف‌ها در هیأت رسیدگی می‌شود و در صورت اثبات تخلف، حسب مورد مجازاتهای اخطار شفاهی یا کتبی، تعلیق جواز یا تعطیل موقت مرکز فرهنگی از 3 ماه تا یکسال، تعطیل دائم و لغو مجوز ، اعمال و توسط دبیر هیأت ابلاغ خواهد شد.
تبصره ـ متقاضیانی که صلاحیتشان از سوی هیأت تأیید نشده یا مؤ‌سسات فرهنگی که به علت ارتکاب به تخلف به یکی از مجازاتهای پیش‌بینی شده در ماده 16 (تعلیق یا تعطیل موقت یا دایم مرکز فرهنگی) محکوم می‌شوند می‌توانند از تاریخ رویت تصمیم هیأت در مدت 20 روز اعتراض خود را با ذکر دلایل و ارایه مدارک به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تسلیم کنند. رأی وزیر در رد اعتراض یا قبول آن قطعی و لازم‌الاجرا است.
ماده 16: هر گاه عمل ارتکابی مرکز فرهنگی، تخلف و جرایم پیش‌بینی شده در قوانین مجازات اسلامی و سایر مقررات و قوانین جزایی کشوری را تواماً دارا باشد پس از بررسی پرونده موضوع به مراجع صالح قضایی احاله و تا صدور حکم قطعی از فعالیت مرکز فرهنگی جلوگیری خواهد شد.
ماده 17: مراجع انتظامی ذی صلاح مکلفند به تقاضای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از ادامه فعالیت مراکز فرهنگی مذکور در مواد 15 و 16 بدون مجوز یا مرکزی که جواز آنها لغو شده جلوگیری کنند.
فصل پنجم ـ مقررات عمومی
ماده 18: هر گاه مدیر مسئول شرایط مندرج در ماده 8 را از دست بدهد یا استعفا دهد یا فوت شود مؤسس یا هیأت مؤسس موظفند موضوع را به دبیرخانه هیأت گزارش دهند و در مدت دو ماه فرد واجد شرایطی را به هیأت معرفی کنند. در غیر این صورت هیأت می‌تواند جواز صادر شده را معلق یا لغو کند.
تبصره 1 ـ تا زمانی که صلاحیت مدیر مسئول جدید به تأیید نرسیده ، مسئولیتهای او به عهده مؤسسان یا مؤسس خواهد بود.
تبصره 2 ـ اعلام نظر هیأت مبنی بر تأیید یا رد مدیر جدید باید در مدت یک ماه از تاریخ معرفی مدیر مسئول جدید به مرکز فرهنگی ذیربط ابلاغ شود.
ماده 19: مراکز فرهنگی موظفند با بکارگیری نامها و نشانهای مناسبی که مرکز فرهنگی دیگری ثبت نکرده باشد، در تولیدات و انتشارات خود نام مرکز، ثبت و مجوز تأسیس و نشانی مرکز را در محل مناسبی درج نمایند.
ماده 20: مراکز، مؤ‌سسات، کانونها و انجمن‌های در حال فعالیت و فاقد مجوز، موظفند از تاریخ تصویب این ضوابط در مدت شش ماه وضع خود را با این مقررات تطبیق دهند و مدارک لازم را همراه اساسنامه جدید طبق ضوابط و شرایط مندرج در ماده شش ارائه دهند و پس ازتأیید و صدور مجوز جدید نسبت به ثبت آن اقدام کنند، در غیراین صورت با آنها طبق ماده 17 رفتار خواهد شد.
تبصره ـ مؤ‌سساتی که تا تصویب این ضوابط با نامها و نشانهای معینی فعالیت داشته‌اند، در ثبت اسامی و مشخصات خود اولویت دارند، مشروط بر این که طبق مفاد ماده 20 عمل کنند.
ماده 21: هر مرکز فرهنگی باید دفاتر محاسباتی مهر و موم شده بر طبق قانون تهیه و مخارج و درآمدهای خود را در آن ثبت کند، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هر وقت لازم بداند دفاتر مالی مراکز فرهنگی را بازرسی کند.
ماده 22: مراکز فرهنگی پس از تأیید صلاحیت مؤسسان و مدیر مسئول و تصویب اساسنامه و صدور مجوز باید نسبت به ثبت آن بر طبق اساسنامه‌ای که به تأیید هیأت رسیده اقدام و نسخه‌ای از اساسنامه ممهور به مهر اداره کل ثبت شرکتها و مؤ‌سسات غیرتجاری را باذکر شماره ثبت و به دبیرخانه هیأت تسلیم کنند و سازمان ثبت نیز موظف است نسبت به ثبت مراکز فرهنگی موضوع این ضوابط بر طبق اساسنامه مورد تأیید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقدام نماید.
تبصره1ـ سازمان ثبت اسناد باید از ثبت مراکز، مؤ‌سسات، کانونها و انجمن‌های فرهنگی فاقد مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خودداری نماید.
تبصره2 ـ هر گاه پس از صدور مجوز در مدت شش ماه نسبت به ثبت مراکز فرهنگی اقدامی نشود مجوز فرهنگی بی‌اعتبار می‌شود و با این قبیل مراکز ثبت نشده به عنوان فاقد مجوز برخورد قانونی خواهد شد.
ماده 23: آیین‌نامه و روشهای اجرایی این ضوابط نسبت به چگونگی تحقیقات و بررسی صلاحیت متقاضیان و وظایف دبیرخانه و نحوه عمل هیأت حسب مورد از سوی معاونتهای ذیربط تهیه و پس از تنقیح و تدوین در هیأت موضوع ماده1 و تصویب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌شود.
ماده 24: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مأمور اجرای این ضوابط و مقررات است و از تاریخ تصویب آن مقررات مغایر، ملغی است و درباره سایر مسائلی که دراین ضوابط پیش‌بینی نشده با توجه به وظایف و اختیارات ومسئولیتهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به شرح مندرج در قانون اهداف ووظایف این وزارتخانه مصوب 12/12/65 مجلس شورای اسلامی رفتار خواهد شد.
ماده 25: وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند اجرای تمام یا قسمتی از این ضوابط را نسبت به مراکز فرهنگی که در قلمرو یک فعالیت فرهنگی تأسیس می‌شوند حسب مورد به معاونتهای ذیربط یا ادارات کل ستادی یا اجرایی در تهران یا مراکز استان‌ها محول و قسمتی از وظایف و اختیارات هیأت و دبیرخانه هیأت را به آنها تفویض کند.
ماده 26: این ضوابط مشتمل بر 5 فصل و 26 ماده در جلسه مورخ 75/8/8 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تأیید رسید و جایگزین ضوابط عام مصوب جلسات مورخ 22/1 و 13 و 67/2/20 شورای مشترک کمیسیونهای شورای عالی و مصوبه دویست و شصت و دومین جلسه مورخ 70/8/7 شورای عالی درباره نحوه تشکیل و صدور مجوز تأسیس انجمن‌های فرهنگی( ادبی، هنری) شد و هر گونه تغییری در آن منوط به پیشنهاد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی است