بیانیة پایانی گردهم‌آیی اسباب‌بازی و پیامدهای فرهنگی آن
مصوب جلسه 244 شورای فرهنگ عمومی مورخ 1375/9/26
با تأییدات خداوند متعال، گردهم‌آیی اسباب‌بازی و پیامدهای فرهنگی آن از سوی دبیرخانة شورای فرهنگ عمومی و با همکاری فرهنگسرای بهمن در تاریخ 26 آذرماه 1375 در تهران برگزار شد.
شرکت کنندگان در این گردهم‌آیی با این باور که کودکان سرمایه‌های اصلی میهن اسلامی و سازندگان فرهنگ عمومی آیندة کشور به شمار می‌آیند، موضوع اسباب‌بازی و پیامدهای فرهنگی آن را مورد توجه و بررسی قرار دادند.
شرکت کنندگان در این گردهم‌آیی موضوعات زیر را مورد تأکید قرار دادند:
1 ـ بازی یکی از مهم‌ترین عواملی است که بر روحیه و شخصیت کودک، اثر شگرفی برجا می‌گذارد. جامعه‌شناسان و روانشناسان بر این نکته متفق‌القولند که کودک از طریق بازی، نقشهای اجتماعی را می‌آموزد. با فرهنگ جامعة خویش آشنا می‌شود، ارزشهای آن را درونی می‌کند و نهایتاً شخصیت خاص خود را می‌یابد. از این رو، توجه به بازی و وسایل آن ـ که یکی از مهم‌ترین عوامل اجتماع‌پذیری به‌شمار می‌آید ـ می‌باید در حوزة سیاستگذاری فرهنگی قرار گیرد.
2 ـ شرکت‌کنندگان در این گردهم‌آیی، خلأ سیاستگذاری در مورد اسباب‌بازی کودکان را مورد اشاره قرار دادند و سیاستگذاری در این زمینه را با هدف هماهنگی وجوه مختلف اسباب‌بازی با سیاست‌های فرهنگی کشور، ضروری دانستند. از این رو، پیشنهاد کردند به منظور اعمال سیاست‌های واحد در زمینة تولید، توزیع و ساخت اسباب‌بازی در کشور، آیین‌نامة اجرایی از سوی دستگاهها و نهادهای ذیربط تدوین شود. همچنین شرکت کنندگان، ضرورت تشکیل واحد یا ستادی برای تدوین اصول بنیادین در زمینة تولید و ساخت اسباب‌بازی را مورد تأکید قرار دادند.
3 ـ هم اکنون یکی از مشکلات کشور، فقدان نظارت و مدیریت بر ساخت و واردات اسباب‌بازی بر اساس ملاحظات فرهنگی است. متأسفانه دروازه‌های کشور بر روی انواع اسباب‌بازی‌های ساخت خارج باز است و به‌تدریج ذوق، سلیقه و پسند کودکان ما را تحت تأثیر قرار داده است. نظر به ضرورت هماهنگ کردن ساخت و واردات اسباب‌بازی با ویژگیهای فرهنگی نظام ارزشی کشور، شرکت کنندگان گردهم‌آیی پیشنهاد کردند؛ سیاست‌های راهبردی در مورد واردات اسباب‌بازی تدوین شود.
4 ـ بدون مشارکت فرهنگی مردم و پذیرش همگانی، اجرای هیچ سیاست فرهنگی ممکن نیست. شرکت کنندگان در این گردهم‌آیی، توصیه کردند مشارکت ملی در طراحی و تولید اسباب‌بازی منطبق با فرهنگ اسلامی، به اشکال مختلف جلب شود. از آنجایی که مشارکت مردم هنگامی اثربخشی خواهد داشت که نهادینه شده باشد، شرکت کنندگان پیشنهاد کردند شورای فرهنگ عمومی با همکاری دستگاههای ذیربط، طرحی را در خصوص شیوه‌های مشارکت فرهنگی مردم تهیه کنند.
5 ـ دانشگاههای کشور با برخورداری از ظرفیت علمی و بهره‌مندی از نیروهای متخصص متعهد می‌تواند نقش مهمی در اصلاح وضع موجود در زمینة اسباب‌بازی داشته باشد. شرکت کنندگان گردهم‌آیی خواستار هدایت طرحهای تحقیقاتی و پایان‌نامه‌های دانشجویان به موضوع تولید و طراحی اسباب‌بازی شدند. چرا که هدایت دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته‌های طراحی به موضوع اسباب‌بازی کودکان، نقش مؤ‌ثری در ساخت اسباب‌بازی متناسب با فرهنگ اسلامی، ایفا می‌کند.
6 ـ آموزش و پرورش با فراگیری استثنایی خود در ترویج فرهنگ اسلامی در حوزة اسباب‌بازی کودکان، می‌تواند نقش بی‌همتایی ایفا کند. شرکت کنندگان گردهم‌آیی استفاده از نیروهای خلاق نوجوان و جوان را در طراحی اسباب‌بازی، سودمند و ضروری تشخیص دادند. از این رو پیشنهاد کردند واحدها و یا رشته‌هایی در مقطع متوسط تحصیلی تحت عنوان خلاقیت و سرگرمی ایجاد شود.
7 ـ خانواده به‌عنوان نهادمهم در تربیت‌کودکان می‌باید نسبت به مسئله اسباب‌بازی و پیامدهای آن آگاه باشد. سیاست فرهنگی در مورد اسباب‌بازی کودکان هنگامی موفق خواهد شد که خانواده‌ها به ابعاد و پیامدهای فرهنگی آن آگاه باشند و بر اساس آگاهی و شناخت، نسبت به خرید و تهیه اسباب‌بازی برای کودکان خود اقدام کنند. شرکت کنندگان گردهم‌آیی با توجه به این نقش خانواده سیاست آموزشی و ترویجی از طریق رسانه‌ها را مورد تأکید قرار دادند.
8 ـ امروز رایانه به عنصر غیرقابل انکار در زندگی اجتماعی ـ اقتصادی تبدیل شده است. گسترش و رواج این وسیله ـ و کاربرد آن در گذران اوقات فراغت کودکان ـ دامنة وسیعی یافته است. از این رو ضروری است نسبت به طراحی بازیهای رایانه‌ای متناسب با فرهنگ اسلامی، سرمایه‌گذاریهای لازم صورت پذیرد. نظر به نقش بخش خصوصی در این زمینه، شرکت کنندگان پیشنهاد کردند با سیاست‌های حمایتی مشارکت این بخش تقویت شود.
9 ـ شرکت کنندگان در گردهم‌آیی، پژوهش را عنصر پایه‌ای در سیاستگذاری فرهنگی می‌دانند. به همین دلیل پیشنهاد کردند نسبت به جنبه‌های مختلف این موضوع، پژوهشهای کاربردی انجام شود.
10ـ نظر به اهمیت هویت یابی فرهنگی در دوران کودکی، سیاستگذاری فرهنگی می‌باید توجه خود را به شیوه‌هایی معطوف کند که از طریق آن نمادها و ارزشهای ملی به کودکان منتقل شود، کودکان از طریق آن با فرهنگ ملی و دینی خود آشنا شوند و آن را درونی سازند. از این رو، شرکت‌کنندگان توصیه کردند ساخت اسباب‌بازی ملی ـ یا به صورت مشخص‌تر ـ عروسک ملی، مورد توجه قرار گیرد. عروسک ملی که به تدریج جای خود را در حافظه جمعی کودکان باز خواهد کرد، ارزشها و نمادهای ایرانی اسلامی را به کودکان معرفی می‌کند و نقش مهمی در فرآیند هویت‌یابی خواهد داشت. شرکت کنندگان بر تلاش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای دستیابی به عروسک‌هایی با ارزشهای اسلامی و ملی ارج می‌نهند و بر استمرار این نوع فعالیتها تأکید می‌نمایند.
11 ـ شرکت کنندگان در گردهم‌آیی حل مسائل فرهنگی را در گرو هم‌اندیشی و مشارکت کلیه نیروهای متخصص و دلسوز دانستند و امیدوارند که گردهم‌آیی‌هایی از این قبیل، زمینه‌های مناسبی برای طرح، سیاستگذاری و حل مشکلات فرهنگی باشد.
این بیانیه در دویست و چهل و چهارمین جلسة مورخ 75/6/26 شورای فرهنگ عمومی تصویب شد.